Auteur: Harry Molkenboer
Examenvee bestaat nog, maar voor hoe lang?
Er bestaat een groot technologisch verschil tussen de periode van leren en het finale moment van het examen. Elk opleidingsinstituut heeft een eigen website, waarmee cursisten zich kunnen aanmelden. Bijna elke cursist heeft een snelle toegang tot het internet, chat en e-mailt met zijn medecursisten en heeft per e-mail contact met de docent. Een cursist raadpleegt het internet voor informatie, studeert wellicht zelfs al via e-learning en maakt op elektronische wijze een proefexamen. Maar bij de finale proeve van bekwaamheid gaat het er veelal nog lekker ouderwets aan toe. Cursisten melden zich ruim van tevoren aan – dat moet nou eenmaal – voor een van de slechts twee beschikbare examendagen per jaar. Ze staan vroeg op, of overnachten zelfs in de buurt van de examenlocatie, om met de trein of met de auto soms honderden kilometers af te leggen om op tijd in een nog naar koeien riekende hal aan te komen, om samen met nog enkele honderden, op exact hetzelfde moment afgetrainde, medecursisten (examenkandidaten inmiddels) aan een gammele houten tafel met gekruiste poten, waaronder je je benen niet kwijt kunt, plaats te nemen. Er is net genoeg ruimte voor het opgaven- en antwoordformulier en na het ‘startschot’ begint iedereen tegelijk aan een twee uur durende schriftelijke toets van zestig éénuit-vier-vragen. Daarna is het zes weken wachten op de uitslag. En in geval van herkansing loopt de wachttijd op tot een half jaar. Met de huidige technische mogelijkheden is dit alles toch niet meer van deze tijd.
Nieuwe technologie is de katalysator voor wat wordt genoemd ‘flexibel examineren’. Flexibel wil zeggen dat examens plaats-, datum- en tijdonafhankelijk worden aangeboden en dat de kandidaten direct de voorlopige uitslag te horen krijgen en kunnen zien wat ze fout hebben beantwoord en wat het goede antwoord had moeten zijn, en zo mogelijk ook waarom. Naast flexibiliteit van plaats, datum en tijd kan er ook nog sprake zijn van flexibiliteit van vorm en inhoud. Dus niet allemaal hetzelfde diploma op basis van de één-uit-vier-vraag, maar een variatie op het standaarddiploma en de standaardvraagvorm, aangepast aan de werkomgeving van de kandidaat. Het is voor exameninstellingen echter financieel niet haalbaar om in de provincie wekelijks examenzittingen te organiseren. En voor opleiders bleek het niet haalbaar om naar inhoud gedifferentieerde opleidingen aan te bieden, omdat ze de cursuslokalen niet vol kregen. Nederland is hiervoor gewoonweg te klein.
Echter, met de scheiding tussen het ontwikkelen en afnemen van examens op komst hebben de veehalexamens gelukkig hun langste tijd gehad. Exameninstellingen gaan zich bezig houden met hun core business: het ontwikkelen van kwalitatief hoogwaardige onderwerp- en vormflexibele itembanken en examens. Instellingen als Andriessen & Partners, Lamark, Pearson en Prometric verzorgen in opdracht van exameninstellingen de aanmelding, de administratie, de financiën, de organisatie en de logistiek bij de flexibele afname, vijf dagen per week op locaties in de provincie. Omdat het bij de afname eigenlijk alleen gaat om de administratie en de organisatie en dit voor alle exameninstellingen min of meer gelijk is, kunnen verschillende examens door de afname-instellingen tegelijk worden afgenomen. Dit geeft afname-instellingen voldoende massa, iets waar het de exameninstellingen aan ontbrak.
Maar het zijn niet alleen de gespecialiseerde instellingen die de veehallen mijden. Er is nog een ontwikkeling gaande. Grote organisaties met eigen vestigingen, zoals banken, franchiseorganisaties en uitzendbureaus zullen examens zelf gaan afnemen in de eigen vestiging onder toezicht van een zogeheten ‘compliance officer’. Medewerkers hoeven niet meer een hele dag verlof te nemen, maar slechts de tijd die voor het examen nodig is. Een van de grootste Nederlandse banken past dit concept al toe.
Waarom er dan nog steeds veehalexamens worden georganiseerd? Vertrouwde gewoontes verander je niet zomaar. Maar de scheiding tussen het ontwikkelen en afnemen van examens is gelukkig nog slechts een kwestie van tijd. En die kan kort zijn als de wil tot verandering én verbetering aanwezig is.
Ing. H.F.A.M. Molkenboer is opleidingskundig adviseur bij Teelen Kennismanagement
