Alle artikelen - Abonneer je nu!
Ethiek (december 2025)
De morele kloof Onlangs ontmoette ik een oud-klasgenoot. Hij vertelde dat hij doodongelukkig was in zijn jeugd en er geen concrete herinneringen meer aan had. Met zijn vader, die kinderboekenschrijver was, had hij geen band. Ze spraken elkaar nooit en deden geen dingen samen. Toen hij een jaar of twaalf was liepen ze samen na het eten naar boven. Terwijl hij de deurkruk van zijn werkkamer in de hand hield, zei zijn vader: “In al mijn boeken komt een vader voor die ik voor jou had willen zijn” en sloot vervolgens de deur achter zich. Dit is een naargeestig voorbeeld van de morele kloof, de kloof tussen hoe het is en hoe het hoort te zijn, die in dit nummer vreemd genoeg niet aan orde komt. Daarom doe ik het maar op deze plaats. Want deze morele kloof lijkt me ten grondslag te liggen aan de meeste coachingsvragen: hoe lukt het mij nu eindelijk wél om volgens mijn principes te leven? Kunt u mij helpen om niet langer haram maar halal te zijn? Mijn bedrijf doet zaken met Rusland. Dat brengt mij in gewetensnood. Wat kan ik ertegen doen zonder mijn baan kwijt te raken? En vele variaties daarop. Graag breng ik Immanuel Kant ter sprake. Volgens hem is de centrale vraag in de ethiek: hoe moet ik handelen? Niet: hoe moet ik handelen volgens een ethische code? Dat is een juridische vraag, die gericht is op juistheid en controleerbaarheid. Een morele vraag is gericht op het goede. In de geest van Kant: welke handeling moet een coach stellen, die zodanig goed is, dat ze in een ethische gedragscode van de NOBCO of de LVSC kan worden opgenomen? Anders gezegd: je moet zo handelen als alle andere coaches in dezelfde situatie idealiter zouden doen. Zou dit inzicht voor coaches ook de kinderboekenschrijver geholpen hebben? Nee. Want we zijn als mens volgens Kant nogal stiefmoederlijk bedeeld met een goede samenwerking tussen onze vermogens. De wil, die als het ware het initiatief heeft in een handeling, wordt vaak tegengewerkt door onze ‘neigingen’. Wat de kinderboekenschrijver ervan weerhield om volgens zijn plicht te handelen is niet meer te achterhalen. Zelf wist hij het drommels goed, maar hij hield tegelijk het gesprek af, waardoor hij zichzelf de mogelijkheid ontnam om zijn onmacht of onwil te overwinnen. De morele kloof is een somber feit. Die kunnen we ook niet met idealisme overbruggen. “Hunkering naar onbereikbare volmaaktheid, brengt louter romanhelden voort” – alsof Kant de kinderboekenschrijver op zijn netvlies had. Moet het allemaal zo ingewikkeld als het over ethiek gaat? Nee, zegt Kant zelf, maar filosofen zijn nu eenmaal de enigen die in staat zijn om de moraal te problematiseren. “In het gewone mensenverstand is het antwoord allang gevonden, weliswaar niet door abstracte algemene formuleringen, maar door alledaagse gewoonte.” Doe maar gewoon je plicht, dan komt het Sein een stukje dichter bij het Sollen, zo zou ik Kants Kritiek van de praktische rede willen samenvatten. Ik wens jullie veel leesplezier. Aart Deddens Hoofdredacteur INHOUD ETHIEK ARTIKEL Creativiteit en ethiek, Johan van Bavel INTERVIEW Wat is eigenlijk waar? Sandra van der Maarel COLUMN Yvonne Burger INTERVIEW Socrates als oer-coach, Interview met Paul van Tongeren, Aart Deddens IK-ANDER VISIE Verliefd op je coachee: wat is daar mis mee? Ron van Deth PRIJSVRAAG Het dilemma van koning Agamemnon, Sijtze de Roos ORGANISATIE ARTIKEL De prijs van aandacht, Mira Saia INTERVIEW Psychologische veiligheid en veerkracht: twee pijlers van modern leiderschap, Sandra van der Maarel CARTOON Carla Knötschke ARTIKEL Waarom de wereld meedoet in elke coachvraag, Lilian Mansvelder-Potjer INTERVIEW Het gaat om het landschap, niet alleen het pad, In gesprek met Harry Hummels, Charlotte van den Wall Bake en Charles Ruiters COLUMN Annet Murre ACHTERGROND Zorgethiek voor sociaal werkers en hun begeleiders, Sijtze de Roos MAATSCHAPPIJ GEDICHT Tijdgeest, Stan Lenssen UIT DE BOEKENKAST Revolutie voor het leven, Sijtze de Roos WETENSCHAP SAMENGEVAT Lara Solms en Johan Lataster DILEMMA Ethische volwassenheid: meer dan binnen de lijntjes kleuren, Redactie Annette Bienfait LEESVOER
€ 6,95
