logo-professioneel-begeleiden logo-professioneel-begeleiden
Filters

Alle artikelen - Abonneer je nu!

Rangorde of wanorde

Auteur: Marten Roorda

Net zo lang als er mensen rondlopen, zijn er rangorden. Een rangorde voorkomt wanorde. Het maakt de verhoudingen duidelijk. Mensen zijn nu eenmaal groepsdieren. Zij bepalen onderling wie dominant is. Zij willen een hiërarchie. Net als honden in de roedel. En net als kippen, met hun pikorde. Een rangorde is overzichtelijk en nuttig. En het is soms ook leuk. Als mensen maken we graag en vaak lijstjes. Een top honderd van machtigste mannen. Of vrouwen. We kunnen uren snuffelen in rankings, zoals in de sport of van landen (probeer maar eens: http://www.geographyiq.com/ranking/rankings. htm en kijk waar Nederland staat). Maar we hebben een haat-liefdeverhouding tot ranglijsten als het om onderwijs gaat. In veel landen zijn de zogenaamde league tables berucht, lijsten van scholen of universiteiten, die in de kranten worden gepubliceerd. Zoals in Engeland. En in de VS begon de Commission of US Bureaus of Education al in 1870 rankings van universiteiten bij te houden. Rangordening helpt om kwaliteit uit te drukken als mix van een aantal, soms zeer verschillende variabelen. Bij de beoordeling van werkstukken of bij een standard setting-procedure kan rangordenen een praktisch instrument zijn. Door scores eerst te rangordenen kun je verdelingsvrije maten berekenen, zoals een rangorde-correlatie. Maar rankings zijn ook een maat van politiek. Zo merkten we maar weer eens, toen staatssecretaris Sander Dekker aankondigde een lijst te willen vrijgeven van scholen, gerangschikt naar de gemiddelde scores op de Cito Eindtoets Basisonderwijs. Kranten en internet stonden er bol van. En dan wordt het oppassen. Want rankings kunnen ook een schijnwerkelijkheid creëren. De gemiddelde eindtoetsscores liggen zo dicht bij elkaar dat een kleine verandering in de score een grote verandering in de ranglijst kan betekenen. Bij een school met één of twee klassen groep 8 (of soms zelfs maar een halve) is er van jaar tot jaar geen stabiele gemiddelde score. De populatie is daarvoor te klein. Zelfs de score van één individuele leerling kan al een groot effect hebben op de schoolscore, en daarmee op de ranking. Een school kan toevallig een goede of een slechte lichting hebben. En, ja: perverse effecten liggen dan op de loer. Zo is het aantrekkelijk om het minst slimme jongetje of meisje in de klas zich ziek te laten melden voor de eindtoets. Of misschien ontstaat er zelfs een transfermarkt voor slimme leerlingen, die, net als bij het voetbal, voor veel geld naar een school worden gelokt. Om daarmee tientallen plaatsen in de lijst te stijgen. Een rangorde gaat soms een eigen leven leiden. Zo werd er in Nederland somber en teleurgesteld gereageerd toen Nederland een paar plaatsen zakte op de PISA-ranking. En dat terwijl de scores zelf niet echt slechter waren. Prompt werd er in de Tweede Kamer unaniem een motie aangenomen die stelde dat Nederland in de top vijf van de PISA-lijst moet staan. Tja, wie kan daar nu tegen zijn? Maar het doel van beter onderwijs is natuurlijk niet om hoog in de ranking te staan. Het doel van beter onderwijs is om kinderen meer uit zichzelf te laten halen, om de achievement gap te verkleinen. Zo’n kamermotie is een typisch voorbeeld van doel-middelverwarring. En is kenmerkend voor het niveau waarop onze nationale politiek thans opereert. ‘One of the major risks of relying on ranking results is when the exercise becomes the goal itself instead of serving as a measure of progress towards quality’ schrijven Salmi & Saroyan (2007). Zolang ranglijsten een positief effect hebben op de kwaliteit van het onderwijs, is er niets aan de hand. Zo was ik onlangs in Pakistan op bezoek bij de Higher Education Commission. Die ging, na een verontrustende analyse, in 2000 aan de slag om universiteiten te scoren en te rangordenen op kwaliteit. De doorstroom naar het hoger onderwijs was toen het laagste van de wereld: 3%. Inmiddels is dat percentage een stuk hoger en is er structureel toezicht op de basiskwaliteit. De ranking was een prikkel voor kwaliteitsverbetering. Rankings en lijstjes moeten geen obsessie worden. Ze zijn een goed middel voor bewustwording of om het gesprek over kwaliteit aan te gaan. Maar ze moeten geen eigen leven gaan leiden. De heer drs. M. Roorda is CEO/Voorzitter Raad van Bestuur van Cito. E-mail: Marten. Roorda@cito.com. Salmi, J. & Saroyan, A. (2007). League tables as policy instruments: Uses and Misuses, Higher Education in the World. In: OECD, Higher Education Management and Policy, Journal of the Programme on Institutional Management in Higher Education, 9(2), 31-68, m.n. 53-54. http://www.sigmus.edu.rs/eng/files/management%20in%20HE,%20vol2.pdf  
Gratis
lees meer

EXAMENS 2013-01 Volledige uitgave

INHOUD EXAMENS 2013-1 februari 2013 In memoriam: Wynand Wijnen (1934 - 2012) - een man van betekenis, Cees van der Vleuten en Henk van Berkel Voortgangstoetsing. Uit het werk van Wynand Wijnen, Arno Muijtjens De perceptie van hbo-studenten op de kwaliteit van toetsing. Het belang van vijftig kwaliteitskenmerken van toetsing, Karin Gerritsen-van Leeuwenkamp en Desirée Joosten-ten Brinke Terecht of niet? Hoe hard is hard, Henk van Berkel Gastcolumn: Nivelleren is geen feest, Marten Roorda Uit de praktijk: Europees Computer Rijbewijs, Roy Osinga De logica van mondelinge toetsing. Afscheidssymposium voor Wim Kleijne, Jackelien ter Burg en Annie Kempers-Warmerdam Examens in bedrijf: Examenadviesburo BV - dienstbaarheid aan diverse branches, Ad de Jongh en Alex van de Kerkhof Gezien en gelezen, Desirée de Joosten-ten Brinke Literatuur & Agenda Verenigingsnieuws REDACTIONEEL Annemarie de Knecht-van Eekelen Tien jaar Voor u ligt nummer 1 van de tiende jaargang van het tijdschrift EXAMENS. Het eerste nummer in een jubileumjaar. Een moment om stil te staan bij verleden, heden en toekomst van het tijdschrift. Maar laat ik niet te veel de domineestoon aanslaan. De redactie is zeer verheugd over het bereiken van deze mijlpaal. We zijn er met elkaar toch maar mooi in geslaagd om vier nummers per jaar uit te brengen vol interessante artikelen, prikkelende stellingen en gedegen overzichten over toetsen, beoordelen en examineren. Dat dit is gelukt, is in de eerste plaats te danken aan de auteurs. Zeker de laatste jaren heeft het tijdschrift geen gebrek aan kopij. Er is veel beweging op toetsgebied en daarover willen en kunnen betrokkenen elkaar graag informeren. Dan is er de redactie. Dankzij de inzet van de redactieleden en hun netwerken bestrijkt het tijdschrift een breed deel van het vakgebied. De grote variatie probeert de redactie terug te laten komen in de mengeling van artikelen. Tenslotte is er de uitgever en zijn team die er steeds weer in slagen een fraai blad bij u te laten afleveren. Dank aan allen. Zijn de doelen gehaald die de redactie zich bij de oprichting van het tijdschrift stelde? In nummer 1 van 2004 schrijven de toenmalige hoofdredacteuren Henk van Berkel en Ton Luijten (het blijft bijzonder dat dit tijdschrift twee hoofdredacteuren heeft) het volgende: ‘De redactie beoogt met het tijdschrift de praktische en theoretische kwaliteit van examens te verbeteren’. Want, zo betogen zij, er is een te grote kloof tussen de theoretici en de practici. ‘De kwaliteit van een examen is bij uitstek gebaat bij een synthese van beide deskundigheden. […] EXAMENS zal zich van andere tijdschriften gaan onderscheiden door ernaar te streven alleen die artikelen op te nemen die de synthese tussen theorie en praktijk bevorderen. […] Het tijdschrift zal ook discussies stimuleren …’. Het belang van de theorie voor de praktijk, dat staat de redactie altijd helder voor ogen bij het beoordelen van artikelen. Niet alleen is de rubriek ‘Uit de praktijk’ nog steeds springlevend, maar ook in een groot aantal van de artikelen komt de toepassing van de toetstheorie nadrukkelijk naar voren. Over discussies heeft de redactie evenmin te klagen, er zijn genoeg heikele onderwerpen, denk aan ‘selectie aan de poort’, evc of de rekentoets, en aan de uitspraken in de rubriek ‘Terecht of niet’ die Van Berkel steeds van zijn deskundig commentaar weet te voorzien. Op de verdiensten van hoofdredacteur Van Berkel, de initiatiefnemer voor dit tijdschrift, zal de redactie later dit jaar uitgebreid ingaan. In dit nummer komt hetverleden nadrukkelijk aan de orde door het overlijden van één van de kopstukken op toetsgebied, Wynand Wijnen. Een in memoriam en een artikel over voortgangstoetsing belichten zijn verdiensten voor het vakgebied. De redactie neemt afscheid van Silvester Draaijer die het afgelopen jaar de Gastcolumn heeft verzorgd. Wij danken hem voor zijn bijdragen die juist gingen over die relatie tussen theorie en praktijk die het tijdschrift zo graag ziet. In 2013 heten wij een nieuwe schrijver van de Gastcolumn welkom. Marten Roorda, CEO van Cito, neemt tot ons genoegen het stokje over. Wij zijn benieuwd wat de lezer uit het toetsbolwerk van Roorda zal vernemen. Onze verwachtingen zijn hooggespannen.De redactie van EXAMENS ziet de toekomst vol vertrouwen tegemoet. Toetsen en examineren worden eerder meer dan minder belangrijk. Er blijft ons slechts één wens: nog meer lezers. Mw. dr. A. de Knecht-van Eekelen is hoofdredacteur van EXAMENS. E-mail: a.van.eekelen@gmail.com.

€ 6,95

Schrijf je in voor de nieuwsbrief en blijf op de hoogte!

Op weg naar ruimte en vrijheid

Crisis als aanleiding om inzicht te vergroten in (je) identiteitswerk

Datum:
Locatie:

Download gratis deze white paper