Alle artikelen
EXAMENS (november 2020)
Creativiteit in het toetsvraagontwikkelproces Het jaar 2020 loopt ten einde. Voor u ligt het laatste nummer van de zeventiende jaargang. 2020 zal de geschiedenis ingaan als een bijzonder jaar, ook op het gebied van toetsing. Door Covid-19 werden dit jaar de centrale eindexamens voor het voortgezet onderwijs geschrapt. De schoolexamens werden leidend voor het al of niet behalen van het diploma. Een waardering voor de schoolexamens ondanks dat er vele schoolexamens de kwaliteitstoets nog niet kunnen doorstaan. Het onderwijs veranderde. Innovaties werden sneller doorgevoerd dan men mocht verwachten. In de komende jaren mogen we vast nog meer innovaties verwachten, ook op het gebied van (online) toetsing. Deze laatste aflevering van jaargang 2020 is ook het laatste nummer waaraan de hoofdredacteur en de eindredacteur van EXAMENS meewerken. Desirée Joosten-ten Brinke moet haar hoofdredacteurschap beëindigen vanwege haar drukke werkzaamheden. Onlangs is zij hoogleraar geworden bij de Open Universiteit en dat brengt extra activiteiten met zich mee. Ad de Jongh had al bij de acceptatie van zijn eindredacteurschap aangegeven dat voor vier jaar te willen doen. Het zijn er zes geworden. De veranderingen in werkwijze ten gevolge van Covid-19 hebben hem doen besluiten met ingang van jaargang 2021 zijn werkzaamheden voor EXAMENS te beëindigen. In deze aflevering weer vier artikelen en de vaste rubrieken. Het eerste artikel is van Silvester Draaijer en gaat over de creativiteit in het toetsontwikkelproces. Het artikel sluit mooi aan bij al die innovaties die momenteel plaatsvinden. Het tweede artikel is van Marieke van Onna, Anton Béguin, Remco Feskens en Paul van der Molen en gaat over de schooleffecten op het Schoolexamen (SE) en het Centrale Examen (CE) in het voortgezet onderwijs. Actueel zeker in deze tijden. Het derde artikel is van Ton Lamers, onze vaste auteur voor de rubriek ‘Terecht of niet’. In dit artikel houdt hij een pleidooi voor aan andere procesroute in het geval een student niet akkoord gaat met een besluit van de examencommissie. Het laatste artikel is van Annie Kempers-Warmerdam en Wijnand Prins en gaat over het valideren van beroepsoverstijgende competenties. Dit artikel is er één in de reeks over EVC (Erkennen van eerder en elders Verworven Competenties). En dan natuurlijk weer de vaste rubrieken: ‘Terecht of niet’, de ‘Column’, ‘Uit de praktijk’. ‘Klopt dit wel’ en het ‘Interview’. De redactie wenst u veel leesplezier met dit nummer. Ad de Jongh addejongh@home.nl INHOUD Creativiteit in het toetsvraagontwikkelproces Silvester Draaijer Schooleffecten op SE en CE . Marieke van Onna, Anton Béguin, Remco Feskens, Paul van der Molen Student versus examencommissie, is het geldende procesrecht wel effectie Ton Lamers Valideren van beroepsoverstijgende competenties: wenselijke ontwikkeling bij een snel veranderende arbeidsmarkt Annie Kempers-Warmerdam en Wijnand Prins Uit de praktijk – Online Proctoring. Gamechanger of utopie? Loes van der Linden In gesprek met examenfunctionarissen: Cees Glas Desirée Joosten-ten Brinke en Harry Molkenboer Rubrieken Redactioneel Terecht of niet....? Gastcolumn Klopt dit wel Gezien en gelezen Literatuur en Agenda
€ 6,95EXAMENS (september 2020)
Innovatie door onderzoek, ontwikkeling en onverwachte gebeurtenissen Als gevolg van een gebeurtenis die niemand vooraf had kunnen bedenken – corona – werd voor de zomer in alle onderwijssectoren nagedacht over de wijze van toetsen en examineren. De eindexamens in het vo vervielen en schoolexamens, toetsen en examens in het mbo en hoger onderwijs werden om gezet naar andere toetsvormen of werden thuis gemaakt met behulp van online proctoring. Innovatieve oplossingen, die normaal gesproken jaren duren om geïmplementeerd te worden, werden binnen enkele weken gerealiseerd. De evaluaties worden nu besproken en hopelijk worden de positieve ervaringen voortgezet en verbeteringen doorgevoerd voor de toekomst. Onderzoek naar innovaties in het onderwijs hebben vaak een lange adem. Onderzoeksplannen worden geschreven, beoordeeld, bijgesteld, vastgesteld en uitgevoerd. Veelal met een duidelijke planning. In dit nummer van Examens worden resultaten van een aantal onderzoeken en ontwikkelingen in het toetslandschap beschreven die een geplande voorbereiding hebben gehad. Op Agora Liemers, een vo school in Zevenaar, werken de leerlingen het hele jaar door al veel op hun eigen Ipad of laptop. Anke Swanenberg, docent bij deze school vroeg zich af of het uitmaakt voor leerlingen of zij de verslagen maken op papier of digitaal. In dit nummer van Examens leest u haar onderzoek. Rob Adriaens en collega’s onderzochten in hoeverre ‘hogere denkvaardigheden', zoals analyseren en synthetiseren aan de orde zijn in de eindexamens op havo/vwo niveau van de vakken aardrijkskunde, filosofie, maatschappijwetenschappen, tehatex (tekenen, handvaardigheid, textiele vormgeving) en scheikunde. Vanuit het netwerk Toetsbekwaamheid (https://toetsbekwaamheid.nl/), een samenwerking tussen verschillende hogescholen, hebben Liesbeth Baartman, Lisette Munneke, Jeroen van der Linden, Tamara van Schilt-Mol, Kitty Meijer, en Marjoleine Dobbelaer een artikel geschreven over de wijze waarop het Protocol Afstuderen is geïmplementeerd in de hogescholen en wat redenen zijn waarom dat niet overal in dezelfde mate is gebeurd. Het vierde artikel gaat over het vier-ogen-principe bij een EVC-procedure. De auteurs, Hakan Bostanci en Klaas Hoeksema, gaan in op het aantal assessoren dat nodig is voor een betrouwbaar oordeel. Uiteraard zijn ook de vaste rubrieken aanwezig: de column van Alex van de Kerkhof waarmee onze geschiedeniskennis geactiveerd wordt, een nieuwe Terecht of niet van Ton Lamers, en een Uit de praktijk van Dominique Sluijsmans, waarin ze terugkomt op het ontvangen van de NVE-Prijs voor Examens. In De Staat van het Onderwijs van de Onderwijs Inspectie worden de trends en ontwikkelingen in het onderwijsstelsel en binnen de onderwijssectoren besproken. Ad de Jongh heeft het rapport over 2019 gelezen en neemt ons mee met de ontwikkelingen op het gebied van examens. Ik ben nu al benieuwd naar de Staat van het Onderwijs van 2020. In een volgend nummer komen we terug op de ervaringen en effecten van de onverwachte gebeurtenissen van voor de zomer. Veel leesplezier! INHOUD Protocol Afstuderen 2.0. Een verkenning naar de huidige implementatie in het hbo Liesbeth Baartman, Lisette Munneke, Jeroen van der Linden, Tamara van Schilt-Mol, Kitty Meijer en Marjoleine Dobbelaer Zijn er verschillen in eindresultaten bij analoge of digitale verslagen? Anke Swanenberg Het vier-ogen-principe: hoeveel assessoren zijn nodig voor betrouwbare validering? Hakan Bostanci en Klaas Hoeksema Hogere denkvaardigheden in de centrale examens Hugo Gitsels, Frans van Dorp, Rob Adriaens, Evert Limburg en Michiel Waltman Uit de praktijk – Is de toetsrevolutie in gang gezet? Dominique Sluijsmans Rubrieken Redactioneel Terecht of niet....? Gastcolumn NVE Gezien en gelezen Literatuur en Agenda
€ 6,95EXAMENS (mei 2020)
Voor U ligt alweer het tweede nummer van de jaargang 2020. Andere jaren was dit de examentijd. In het voortgezet onderwijs vonden de centrale eindexamens plaats. Door de Coronacrisis gaan de eindexamens voor het voortgezet onderwijs dit jaar niet door. Toen ik dat hoorde, kreeg ik een ambivalent gevoel. Vanuit het aspect van volksgezondheid begrijp ik het besluit. Echter vanuit het oogpunt van examens zijn er vele vragen, die op het moment dat ik dit schrijf nog niet beantwoord zijn. De uitslagen van de schoolexamens zijn nu leidend voor het slagen of zakken. Maar zijn die examens altijd wel kwalitatief op orde? Een onderzoek enkele jaren geleden toonde nogal wat onvolkomenheden aan. Ook examenkandidaten zijn ambivalent. In een reactie in krant was een kandidaat verontrust over de maatschappelijke gevolgen van zijn diploma. Hij had liever aangetoond door voor het centrale examen te slagen dat hij over de vereiste kennis beschikt. Kortom heel wat vragen die in het komende jaar beantwoord moeten worden. Ook in dit tijdschrift kunnen we daar dan de nodige aandacht aan besteden. In dit nummer treft u weer vier artikelen en de vaste rubrieken aan. Het eerste artikel is van Karin Gerritsen-van Leeuwenkamp, Desirée Joosten-ten Brinke en Liesbeth Kester en handelt over de perspectieven van studenten op de kwaliteit van toetsing. Het tweede artikel is van de hand van onze oud hoofdredacteur Henk van Berkel. Hij promoveerde enige maanden geleden op juridisch correct examineren. In dit artikel geeft hij richtlijnen daarvoor. Het derde artikel is van Kitty Meijer, Tamara Mol-van Schilt, Liesbeth Baartman, Jeroen van der Linden, Lisette Munneke en Marjoleine Dobbelaere en handelt over voortdurende toetsbekwaamheid in het hoger beroepsonderwijs. Zij geven de titel mee dat het een eerste verkenning is. Kortom we mogen nog een vervolg verwachten. Het laatste jaar hebben we in elke aflevering van ons tijdschrift een bijdrage over EVC (erkennen van eerder en elders verworven competenties) gehad. Daarmee gaan we door. Annie Kempers en Erik Kaemingk schrijven in het artikel ‘Weten hoe de hazen lopen’ over het meten van ervaring in het kader van een leven lang ontwikkelen. In deze aflevering is er weer een diversiteit aan artikelen over toetsen, examineren en het meten daarvan. En daarnaast zijn er natuurlijk de vaste bijdragen. In ‘Uit de praktijk’ treft U een bijdrage aan van Harry Molkenboer over zijn toolkit, waarmee hij vorig jaar de publieksprijs voor Examens won. In ‘Terecht of niet’ een bijdrage van Ton Lamers over een beroep tegen een tentamenuitslag. De gastcolumn van Alex van de Kerkhof gaat over begrijpend lezen. In de reeks ‘in gesprek met examenfunctionarissen’ komen twee leden van een examencommissie aan het woord. Ook in dit nummer biedt het tijdschrift weer een variëteit aan bijdragen die in deze onzekere tijden de moeite waard zijn om te lezen. Ad de Jongh, eindredacteur INHOUD De perspectieven van studenten op kwaliteit van toetsing Karin Gerritsen-van Leeuwenkamp, Desirée Joosten-ten Brinke en Liesbeth Kester Juridische richtlijnen voor correct examineren Henk van Berkel Voortdurende toetsbekwaamheid in het hoger beroepsonderwijs: een eerste verkenning Kitty Meijer, Tamara van Schilt-Mol, Marjoleine Dobbelaer, Liesbeth Baartman, Jeroen van der Linden en Lisette Munneke Weten hoe de hazen lopen Erik Kaemingk en Annie Kempers-Warmerdam Uit de praktijk – Voldoen aan richtlijnen verhoogt de kwaliteit van toetsen Harry Molkenboer In gesprek met examenfunctionarissen: Peter Gabriels en Edwin Roovers Desirée Joosten-ten Brinke en Jackelien ter Burg Rubrieken Redactioneel Terecht of niet....? Gastcolumn NVE Gezien en gelezen Literatuur en Agenda
€ 6,95EXAMENS (februari 2020)
Mangomomenten Net als dit tijdschrift, beginnen de meeste tijdschriften met een Redactioneel. Ik lees ze wel, maar wordt er over het algemeen niet heel erg enthousiast van. Dus geen enkel probleem als jij dat van ons redactioneel ook niet wordt. Vandaag werd ik echter geïnspireerd door het ‘Editorial’ van Paulette van Lierop in het Meander magazine, een tijdschrift van een zorgorganisatie. Zij had het over mangomomenten: momenten die, als we eraan terugdenken, zorgen voor een grote glimlach. Het begrip wordt wereldwijd gebruikt, is later in het blad te lezen, maar voor mij was het een onbekend begrip. Op het gebied van toetsen en examineren kan ik wel verschillende mangomomenten bedenken. Bijvoorbeeld als ik terugdenk aan de diploma-uitreiking van mijn dochter, waarbij de mentor vertelde dat mijn dochter hem gevraagd had naar de toetsmatrijs van zijn toets of als ik terugdenk aan een student die dankbaar is voor de feedback die hij heeft gekregen. Heb jij ook van die mangomomenten op het gebied van toetsen of examens? Misschien als je terugdenkt aan het moment dat je een bepaalde toets toch behaald had, terwijl je er misschien net iets te weinig voor had gedaan? Bij het schrijven van de gastcolumn, had Alex van de Kerkhof ook te maken met een aantal mangomomenten. Alex heeft de pen overgenomen van Tamara van Schilt-Mol en zal ons dit jaar met zijn atletische pen voorzien van poëtische columns. Zijn column, waarin glimlachende nijlpaarden een rol spelen, zorgde in ieder geval voor een glimlach op mijn gezicht. Het hoofdartikel is afkomstig van Martine Hasselman, Olga Firssova, Martine Baars en Kim Dirkx. In dit artikel gaat ze in op de vraag in hoeverre studenten beschikken over de vaardigheid om eigen werk te reviseren. Een tweede artikel is een verslag van Noor van Gils, waarin ze verslag doet van een gesprek dat ze gevoerd heeft met Cees van der Vleuten over programmatische toetsen en de landelijke kennistoets bij de lerarenopleidingen. Jos Keuning en Romy Noordhof hebben een artikel geschreven waarin ze tips geven voor itemconstructie en een tool bespreken waarmee je je eigen toets kan controleren op voorspelbaarheid. Ook in dit nummer weer aandacht voor EVC. Claudia Klarenbeek beschrijft hoe ze voor de Bouw & Infra sector medewerkers begeleiden en beoordelen in een EVC-traject. Uiteraard zijn de vaste rubrieken ook weer te lezen in dit eerste nummer van 2020. In ‘Uit de Praktijk’ schrijven Marjo Maas en Asha Dijkstra hoe studenten bijdragen aan het verbeteren van het toetsprogramma, ‘Gezien en gelezen’ geeft een recensie van het boek over het gebruik van de taxonomie van Bloom en ook Ton Lamers heeft weer een goede bijdrage in Terecht of niet…? Ik hoor graag uw mangomomenten en wens u veel leesplezier! Desirée Joosten-ten Brinke, hoofdredacteur INHOUD Leren van toetsen Martine Hasselman, Olga Firssova, Martine Baars en Kim Dirkx Beyond intuition – beyond evidence Noor van Gils Hoe voorspelbaar is jouw examen Jos Keuning en Romy Noordhof De basis voor het EVC-assessment in de Bouw & Infra Claudia Klarenbeek Uit de praktijk – Themgerelateerde toetsverbetering als fundament voor BKE-/SKE-gerelateerde toetsbekwaamheidsontwikkeling Marjo Maas en Asha Dijkstra In gesprek met examenfunctionarissen: Joek van Werkhoven Ad de Jongh en Bernadette Kruijver Rubrieken Redactioneel Terecht of niet....? Gastcolumn NVE Gezien en gelezen Literatuur en Agenda
€ 6,95EXAMENS (november 2019)
INHOUD EXAMENS 2019-04 Kwaliteit van toetsing in het tertiaire onderwijs, Karin Gerritsen-van Leeuwenkamp, Desirée Joosten-ten Brinke en Liesbeth Kester Geen andere uitweg dan examenfraude, Steven Beek Formatief toetsen van 21ste eeuwse vaardigheden, Debby Peter en Jac Rijnen Hoe verloopt de studieloopbaan van studenten na het nèt niet behalen van het bindend studieadvies, Ilja Cornelisz, Eva Bus en Chris van Klaveren Uit de praktijk – Van en met elkaar leren over beoordelingsvraagstukken in het beroepsonderwijs, Liesbeth Baartman en Kitty Meijer In gesprek met examenfunctionarissen: Marc Spierings, Ad de Jongh en Annie Kempers-Warmerdam Rubrieken Redactioneel Terecht of niet....? Gastcolumn NVE Gezien en gelezen Literatuur en Agenda REDACTIONEEL 2019 loopt ten einde en daarmee ook de zestiende jaargang van EXAMENS, tijdschrift voor de toetspraktijk. Over enkele weken viert de NVE zijn twintigjarig bestaan. Enkele jaren na het ontstaan van de NVE nam Henk van Berkel, voormalig hoofdredacteur het initiatief om te komen tot een tijdschrift voor de Vereniging. Het tijdschrift heeft zijn bestaansrecht bewezen. We zijn al aan het einde van de zestiende jaargang. Leden en niet-leden van de NVE hebben in al die jaargangen mooie artikelen gepubliceerd. De redactie zorgt ervoor dat elke aflevering weer voldoende artikelen en bijdragen voor de rubrieken bevat. De redactie vormt een hecht team, die al die voorbereidende werkzaamheden met plezier en aandacht voor de examen- en toetspraktijk verricht. Twee redactieleden mogen hier genoemd worden, Annie Kempers-Warmerdam en Harry Molkenboer. Zij zijn de nestors van de redactie. Vanaf het allereerste nummer zijn ze erbij betrokken. Dank daarvoor. Die dank geldt natuurlijk ook voor alle andere redactieleden en oud-redactieleden die zich inzetten voor dit werk. En zo hebben die inspanningen weer geleid tot het nummer dat voor u ligt. Het eerste artikel van Karin Gerritsen-van Leeuwenkamp, Desirée Joosten-ten Brinke en Liesbeth Kester gaat over de kwaliteit van toetsing in het tertiaire onderwijs. Deze literatuurstudie geeft ons inzicht in thema’s met kwaliteitscriteria die de kwaliteit van toetsing operationaliseren. Het tweede artikel is een voor ons tijdschrift bijzonder artikel. Het gaat over de rechtsgang inzake de examenfraude op scholengemeenschap Ibn Ghaldoen in Rotterdam in 2013. Die fraude had grote gevolgen voor de examens in het voortgezet onderwijs in dat jaar. De nasleep daarvan, onderzoek en de rechtsgang daarna, blijft niet lang in het geheugen. In deze bijdrage vanuit het Openbaar Ministerie wordt de gang van zaken na de fraude uiteengezet. Het derde artikel van Debby Peter en Jac Rijnen gaat over het formatief toetsen van 21ste eeuwse vaardigheden in het middelbaar beroepsonderwijs. Het vierde artikel is van Ilja Cornelisz, Eva Bus en Chris van Klaveren en handelt over de studieloopbaan van studenten die net niet het bindend studieadvies halen. En natuurlijk kunt u ook weer kennis nemen van de vaste rubrieken: ‘uit de praktijk’ waarin Liesbeth Baartman en Kitty Meijer schrijven over van en met elkaar leren over beoordelingsvraagstukken in het beroepsonderwijs; het interview is deze keer met Marc Spierings, de directeur van het College voor Toetsen en Examens, dat deze maand het tienjarig bestaan viert; de rubriek ‘terecht of niet’ waarin Ton Lamers ingaat op de rechten van een gehandicapte kandidaat; ‘gezien en gelezen’ waarin aandacht besteed wordt aan het rapport over fundamentele vragen over examens en toetsen. En u treft de laatste column aan van Tamara van Schilt-Mol. De redactie dankt Tamara hartelijk voor haar bijdrage in het afgelopen jaar. Kortom weer een aflevering dat zeker de moeite waard is om te lezen. Ad de Jongh, eindredacteur
€ 6,95EXAMENS (september 2019)
INHOUD EXAMENS 2019-03 Digitaal toetsen van wiskunde in het HO, Dirk Tempelaar Een hackathon voor toetsbekwaamheid binnen de HAN, Frank Bovenkerk, Samantha Graus, Inge de Jager, Tamara van Schilt-Mol, Ernie Schouten en Angele Welie Geanonimiseerde peer-review: niveaubepaling en kwaliteitsborging bij EVC-Ervaringscertificaten, Annie Kempers-Warmerdam Uit de praktijk – De examens voor vrijwillig molenaar, Ad de Jongh In gesprek met examenfunctionarissen: Gertrud van Erp, Ad de Jongh en Annie Kempers-Warmerdam Rubrieken Redactioneel Terecht of niet....? Gastcolumn NVE Gezien en gelezen Literatuur en Agenda REDACTIONEEL Deze zomer las ik in de krant een ingezonden brief van een vader (leerkracht in het basisonderwijs) die de toetsen die zijn dochter als toelating voor de Pabo moest maken onzinnig vond. Het ging om de toetsen aardrijkskunde en natuur & techniek. Zoals haar vader aangaf was het ‘niet voor niks dat ze eerder op de havo deze vakken had laten vallen’ en als ze eenmaal lerares was kon ze die kennis ook wel opzoeken in de lesmethode. Ze wilde gewoon lerares worden. Het maken van deze toetsen zou haar motivatie dusdanig beïnvloeden dat ze haar ‘droom’ misschien wel aan de kant zou zetten en een andere opleiding zou kiezen. We kunnen toetsen natuurlijk overal de schuld van geven, maar hoe erg is het om af en toe aan te tonen dat je beschikt over (basis)kennis? In dit nummer van Examens weer een aantal interessante artikelen om de kennis over toetsing te verhogen. Dirk Tempelaar bespreekt in zijn artikel de stand van zaken ten aanzien van digitaal toetsen van wiskunde in het hoger onderwijs. Welke bewerkingen zijn al heel goed digitaal uit te voeren door zowel de ontwikkelaars van digitale toetsen als door studenten bij het aantonen van hun wiskundige kennis bij een digitale toets? En waar zitten de ontwikkelpunten? De ontwikkeling van toetsbekwaamheid bij docenten kan op veel manieren worden vormgegeven. Bij de Hogeschool Arnhem en Nijmegen zijn ze heel enthousiast over de Hackathon. Lees het artikel van Samantha Graus, Frank Bovenkerk en collega’s over deze vorm van professionaliseren. In het derde artikel staat in het kader van het erkennen van competenties (EVC) een geanonimiseerde peer-review methode centraal. Annie Kempers-Warmerdam beschrijft deze werkwijze en geeft aan wat hier de voor- en nadelen van zijn. Uiteraard zijn ook de vaste rubrieken aanwezig: de column van Tamara van Schilt-Mol, het interview met een betrokkene in het toetslandschap is dit keer met Gertrud van Erp. Gertrud is voorzitter van de EVC-adviesraad. In Uit de praktijk leest u hoe de examens voor een vrijwillig molenaar eruit zien en net als voorgaande jaren heeft Ad de Jongh voor de zomer weer de kranten gevolgd over de ins en outs van de eindexamens van 2019. Ton Lamers is in de AVG gedoken en geeft ons inzicht in wat de AVG betekent voor het recht op inzage. Met deze artikelen hopen we een bijdrage te kunnen leveren aan uw kennis over toetsen. Veel leesplezier!
€ 6,95EXAMENS (mei 2019)
INHOUD EXAMENS 2019-02 Toegankelijk toetsen voor studen- ten met en zonder beperking, Marjolein Büscher-Touwen en Linda Schlundt Bodien Wat docenten Nederlands echt willen …../ een peiling van de behoefte aan schrijftoetsen, Uriël Schuurs EVC als smeerolie voor de economie, Yildiz Karadag De oplossing voor papieren tentamens, Johan van den Heuvel Uit de praktijk – Groeien als assessor, Martelli van Velthuysen In gesprek met examenfunctionarissen: Harold Bekhuis, Harry Molkenboer en Alex van de Kerkhof Rubrieken Terecht of niet....? Gastcolumn Klopt dit wel? Gezien en gelezen Literatuur en Agenda REDACTIONEEL Mei, examenmaand… Mei is een bijzondere maand. Niet alleen omdat Gorter ooit ‘Mei’ schreef. Niet alleen omdat vele vogeltjes een ei leggen en daarmee een nieuw leven begint, maar vooral omdat mei de examenmaand bij uitstek is voor leerlingen uit het voortgezet onderwijs. De meeste schriftelijke centrale eindexamens vinden deze maand plaats. En daarna begint voor veel examenkandidaten een nieuw leven: een nieuwe school, een studie of een begin van een werkzaam leven. Op het moment dat u deze aflevering van EXAMENS ontvangt zijn deze eindexamens nog bezig. Voorwaar voor alle betrokkenen een spannende tijd! In deze aflevering van ons tijdschrift treft u weer vier artikelen aan en de vaste rubrieken. We openen het tijdschrift met het artikel van Marjolein Büscher-Touwen en Linda Schlundt Bodien met als titel ‘Toegankelijk toetsen voor studenten met en zonder beperking’. In dit artikel gaan de auteurs in op de belemmeringen die studenten met een beperking ervaren bij het maken van examens en geven zij daarvoor mogelijke oplossingen. Uriël Schuurs doet verslag van een onderzoek naar de behoefte van docenten Nederlands aan schrijftoetsen. Het derde artikel gaat over EVC (Erkennen van eerder en elders verworven competenties) als smeerolie voor de economie. Bij het artikel treft u ook de ervaringen aan van een kandidaat die zijn (eerder en elders verworven) competenties heeft laten erkennen. Het vierde artikel is van de hand van Johan van den Heuvel, student uit Delft en geeft de oplossing voor papieren tentamens. Kortom, in deze examenmaand een aantal artikelen die de moeite van het lezen waard zijn. En natuurlijk treft u ook weer de vaste rubrieken aan: ‘Terecht of niet’ van onze vaste auteur Ton Lamers, de column van Tamara van Schilt-Mol waarin zij ingaat op het meten, het weten en bouwtekeningen, ‘Uit de praktijk’, waarin Martelli van Velthuysen beschrijft hoe een training assessoren in hun professionaliteit kan laten groeien, ‘In gesprek met examenfunctionarissen’, een interview met Harold Bekhuis van het CBR (Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen), ‘Klopt het dat’, waarin Wil de Groot de relatie tussen formatief toetsen en het geven van cijfers aan de orde stelt. En natuurlijk de rubriek ‘Gezien en gelezen’, waarin de rapporten ‘Een volwaardig schoolexamen’ (van de Commissie Kwaliteit Schoolexaminering) en ‘Toets wijzer. Naar een eigen(tijdse) wijze van toetsen en examineren (van de Onderwijsraad) worden besproken. En ook deze keer weer nieuws van de NVE, waarin aandacht is besteed aan het in maart gehouden congres. Hopelijk leveren de thema’s die tijdens het congres aan de orde geweest zijn mooie en boeiende artikelen op die in de komende afleveringen van ons tijdschrift een plaats kunnen vinden. Kortom, er is weer genoeg te lezen. De redactie wenst u veel leesplezier.
€ 6,95EXAMENS (februari 2019)
INHOUD EXAMENS 2019-01 Stroomkringschema's examineren met practicum, computer of papier, Marieke de Back, Romy Noordhog & Hans Kuhlemeier Educational data forensics, Sebastiaan de Klerk, Sanette van Noord, Christiaan van Ommering, Kirsten Vegt, Anouk Mulder & Kees Boonman toetsen analyseren: Moet dat per se? Chantal de Koster Formatief datagebruik in scholen: Het proces ontrafeld, Wilma Kippers Uit de praktijk: Het nieuwe toetslandschap, Veronica Bruijns In gesprek met examenfunctionarissen: Marjolein Soeteman, Ad de Jongh & Alex van de Kerkhof Terecht of niet? Een broek met eem strakke pijp en een ruime pijp, Ton Lamers Gastcolumn: Werken aan toetsbekwaamheid is werken aan kwalitatief (nog) beter onderwijs, Tamara van Schilt-Mol Klopt dit wel? Bij een toets met open vragen krijgt de kandidaat niets cadeau, Evelyn van de Veen & George Moerkerke Gezien en gelezen, Ad de Jongh Literatuur en Agenda Alles voor een betere kwaliteit Desirée Joosten-ten Brinke Er ligt weer een mooi gevuld nummer van Examens voor u. We hopen dat u met de artikelen en rubrieken meer te weten komt over hoe de kwaliteit van toetsen en examens verhoogd kan worden. Het hoofdartikel is van Marieke de Back, Romy Noordhof en Hans Kuhlemeier. Zij hebben onderzocht of het mogelijk is om dezelfde kwaliteit van een examen te realiseren bij verschillende afnamemodi, te weten een practicum, een papieren toets of een digitale toets. Dit onderzoek is gestart vanuit een vraag naar meer efficiëntie. Digitaal toetsen kan bijdragen aan meer efficiëntie, maar biedt ook andere mogelijkheden tot fraude. Door examendata te analyseren kunnen afwijkingen in examens gevonden worden die mogelijk op examenfraude duiden. Het artikel van Sebastiaan de Klerk en collega’s legt uit hoe dit werkt. Om de kwaliteit van toetsen te verhogen is het belangrijk dat de toetsen na afname en voor het vaststellen van de uitslag geanalyseerd worden. Maar zijn toetsen die door docenten geanalyseerd worden ook daadwerkelijk beter dan toetsen waarbij de docenten niet analyseren, of speelt de houding van de docenten ten aanzien van analyse hier nog een rol bij? Een antwoord op deze vraag kunt u lezen in het artikel van Chantal de Koster. In dit nummer kunt u ook de samenvatting lezen van het proefschrift van Wilma Kippers. Vlak voor het afronden van haar proefschrift over het gebruik van formatieve data in het voortgezet onderwijs overleed zij door een tragisch ongeluk. Haar begeleiders en de Universiteit Twente hebben het mogelijk gemaakt dat haar kennis verspreid kan worden. Naast de artikelen vindt u zoals gewoonlijk ook weer de verschillende rubrieken: Uit de Praktijk, de gastcolumn van Tamara van Schilt-Mol, Gezien en gelezen, Klopt dit wel?, Terecht of niet…? Deze laatste rubriek wordt al jaren geschreven door Ton Lamers. Ter afronding van deze redactioneel, een uitnodiging van hem om specifieke verzoeken in te sturen: "De laatste maanden word ik (Ton Lamers) via verschillende communicatiekanalen steeds vaker aangesproken door professionals die in het hoger onderwijs werkzaam zijn. Ze geven aan dat ze het jammer vinden dat een bepaalde kwestie of zaak die heel geschikt zou zijn voor deze rubriek niet besproken is. Welnu, omdat ik, weliswaar gesteund door de redactie, ook niet overal tegelijk kan kijken en ook mijn eigen voorkeuren heb, nodig ik de lezers graag uit om specifieke verzoeken dienaangaande aan mij te sturen. Ik zal altijd laten weten of ik en onderwerp zal behandelen en zo niet, ook waarom niet." Ik wens u weer veel leesplezier!
€ 6,95EXAMENS (november 2018)
INHOUD EXAMENS 2018-04 Peerfeedback: verlichting of hobbel voor studenten? Martin de Ruiter Formatief toetsen in de lerarenopleiding, Gerdineke van Silfhout Uitgelicht: de functieprofielen en het register van de Nederlandse Vereniging voor Examens, Irene Biemond en Ashra Sugito Uit de praktijk – Toezichtvakantie? Een andere aanpak werkt beter, Annie Kempers-Warmerdam Terecht of niet: net niet Gastcolumn Klopt dit wel? Toetsvragen met constructiefouten zijn een doodzonde, Silvester Draaijer De NVE: weg ermee? Wesley van ’t Hof Gezien en gelezen Literatuur en agenda Laatste nummer van de vijftiende jaargang Het vierde nummer van EXAMENS van deze jaargang is het laatste nummer van de vijftiende jaargang. Totaal zijn er 60 afleveringen in al die jaren verschenen. Het bewijst dat EXAMENS in een behoefte voorziet en nog steeds springlevend is. Door de verscheidenheid van artikelen en rubrieken heeft het tijdschrift voor allen die bij het examenproces betrokken zijn wat te bieden. En wie al die artikelen nog eens na wil lezen of een bepaald artikel wil raadplegen kan als abonnee terecht op de website van EXAMENS (www.E-xamens.nl). In dit nummer hebben we twee artikelen opgenomen over feedback. Deze artikelen sluiten zeker aan bij het redactioneel van de hoofdredacteur in het vorige nummer waar zij sprak over de feedbackcultuur. Het eerste artikel is van Martin de Ruiter en gaat over ‘Peerfeedback: verlichting of hobbel voor studenten?’. Het tweede artikel is van Gerdineke Siflhout en gaat over ‘formatief toetsen in de lerarenopleiding’. Het derde artikel gaat over de functieprofielen van de Nederlandse Vereniging voor Examens en het register daarvoor. Het is geschreven door Irene Biemond en Ashra Sugito. Daarnaast treft u de vaste rubrieken aan. Vanaf dit nummer zal de column worden verzorgd door Tamara van Schilt. Haar eerste column is getiteld ‘Toets in de geest van toetsen’. In ‘Terecht of niet’ treft u een beschrijving aan van een casus over een kandidaat uit het middelbaar beroepsonderwijs die is gezakt op een verschil van 0.017 punt. Hoe bizar kan het al dan niet slagen voor een examen voor de betrokken kandidaat uitpakken! En verder in de rubriek ‘Uit de praktijk’ een bijdrage van ons redactielid Annie Kempers-Warmerdam over het toezicht op de examens (en het onderwijs) en dat naar aanleiding van de commotie in examentijd rondom het ongeldig verklaren van een groot aantal examens afgelegd op het vmbo in Maastricht. Verder de rubriek ‘klopt dit wel’ met een bijdrage van Silvester Draaijer over toetsvragen met constructiefouten en in ‘Gezien en gelezen’ wordt aandacht besteed aan het examenverslag 2018. In dit nummer mist u het interview. Helaas is de redactie niet in staat geweest om voor dit nummer tijdig het interview af te nemen. Soms laten agenda’s van degene die we willen interviewen en redactieleden zich niet sporen. Kortom in deze laatste aflevering van de vijftiende jaargang is er voor elke lezer wel iets van zijn gading te vinden. De redactie wenst u veel leesplezier en op voorhand al een voorspoedig 2019, waarin we starten met de zestiende jaargang en op de ingeslagen weg zullen doorgaan.
GratisEXAMENS (september 2018)
INHOUD EXAMENS 2018-03 Op weg naar een vernieuwde rapportage van examenprestaties aan scholen, Hans Kuhlemeier, Lody Smeets en Arjen Galema Borgen? Zo doe je dat! Dhara de Nobel, Ineke Luyk, José Sagasser en Thea van Rooijen Inzicht in de kwaliteit van (digitale) toetsen, Sjoerd Lindenburg, Rik Vangangel en Gemma Corbalan Uit de praktijk – Examens in de kranten, Ad de Jongh Cito 50 jaar: terugblikken en vooruitkijken. Een gesprek met Anton Béguin, Ad de Jongh Terecht of niet....? Gastcolumn Klopt dit wel? NVE Gezien en gelezen Literatuur en agenda Het geven van feedback Voor u ligt een nieuw nummer van Examens. Zodra ik het nieuwe nummer in de brievenbus zie liggen, ben ik benieuwd naar de inhoud. Als redactie hebben we alle artikelen alweer enige tijd geleden een of meerdere keren gelezen en van feedback voorzien, maar het is altijd weer leuk om de artikelen in hun uiteindelijke vorm terug te zien. Het geven van feedback blijft een kunst apart. Hoe zorg je ervoor dat de feedback die je op een artikel geeft op de juiste wijze overkomt? Het geven van schriftelijke feedback is leuk om te doen. Ten eerste omdat het interessant is om te lezen waar de schrijver mee bezig is geweest, maar ten tweede omdat het een uitdaging is de juiste toon te vinden voor de feedback. We hopen dat de auteurs die bijgedragen hebben aan dit nummer dit weten te waarderen. Drie artikelen vormen de body van dit nummer. Hans Kühlemeier, Lody Smeets en Arjen Galema hebben de eindexamens van een aantal vakken aan een nader onderzoek onderworpen. De examens worden namelijk door docenten weer gebruikt als lesmateriaal en daarbij willen docenten, indien mogelijk, een koppeling maken tussen de vraagvorm en een verondersteld beheersingsniveau. In dit artikel kunt u lezen in hoeverre dat mogelijk is. Het onderzoek draagt bij aan de vraag van scholen om feedback te ontvangen op de resultaten van de afgenomen examens om zodoende onderwijs op maat te kunnen geven. In het tweede artikel laten Dhara de Nobel, Ineke Luyk, José Sagasser en Thea van Rooijen zien hoe zij het KIT-instrument geschikt hebben gemaakt voor examencommissies, zodat het gebruikt kan worden bij het borgen van toetskwaliteit. Met betrekking tot die toetskwaliteit, en dan met name in de context van digitaal toetsen, hebben Sjoerd Lindenburg, Rik Vangangelt en Gemma Corbalan van de Universiteit Utrecht een onderzoek uitgevoerd dat beschreven wordt in het derde artikel in dit nummer. In onze interviewreeks, een interview met Anton Béguin, directeur Centrale toetsen en examens van het jubilerend Cito. Anton kijkt terug op het 50-jarige bestaan, maar kijkt ook vooral vooruit. De redactie feliciteert Cito van harte met dit lustrum! In het kader van de eindexamens, informeert Ad de Jongh ons in Uit de praktijk over wat twee kranten in de examenperiode hebben gepubliceerd. De gastcolumn is dit keer van Reggie Berkers, docent bij Fontys lerarenopleiding in Sittard. In haar gastcolumn een inkijkje in een lesdag waarin de docent een digitale formatieve toets wilt inzetten. Ton Lamers voorziet ons weer van een juridisch advies. Dit keer over het wel of niet tentamen doen buiten de tentamenperiode. In Gezien en gelezen een review van de HO-editie van Toetsrevolutie en Misconcepties geeft u nog wat stof tot nadenken. Kortom, genoeg informatie om tot u te nemen.
€ 6,95
