logo-professioneel-begeleiden logo-professioneel-begeleiden
Filters

Alle artikelen - Abonneer je nu!

EXAMENS 2013-01 Volledige uitgave

INHOUD EXAMENS 2013-1 februari 2013 In memoriam: Wynand Wijnen (1934 - 2012) - een man van betekenis, Cees van der Vleuten en Henk van Berkel Voortgangstoetsing. Uit het werk van Wynand Wijnen, Arno Muijtjens De perceptie van hbo-studenten op de kwaliteit van toetsing. Het belang van vijftig kwaliteitskenmerken van toetsing, Karin Gerritsen-van Leeuwenkamp en Desirée Joosten-ten Brinke Terecht of niet? Hoe hard is hard, Henk van Berkel Gastcolumn: Nivelleren is geen feest, Marten Roorda Uit de praktijk: Europees Computer Rijbewijs, Roy Osinga De logica van mondelinge toetsing. Afscheidssymposium voor Wim Kleijne, Jackelien ter Burg en Annie Kempers-Warmerdam Examens in bedrijf: Examenadviesburo BV - dienstbaarheid aan diverse branches, Ad de Jongh en Alex van de Kerkhof Gezien en gelezen, Desirée de Joosten-ten Brinke Literatuur & Agenda Verenigingsnieuws REDACTIONEEL Annemarie de Knecht-van Eekelen Tien jaar Voor u ligt nummer 1 van de tiende jaargang van het tijdschrift EXAMENS. Het eerste nummer in een jubileumjaar. Een moment om stil te staan bij verleden, heden en toekomst van het tijdschrift. Maar laat ik niet te veel de domineestoon aanslaan. De redactie is zeer verheugd over het bereiken van deze mijlpaal. We zijn er met elkaar toch maar mooi in geslaagd om vier nummers per jaar uit te brengen vol interessante artikelen, prikkelende stellingen en gedegen overzichten over toetsen, beoordelen en examineren. Dat dit is gelukt, is in de eerste plaats te danken aan de auteurs. Zeker de laatste jaren heeft het tijdschrift geen gebrek aan kopij. Er is veel beweging op toetsgebied en daarover willen en kunnen betrokkenen elkaar graag informeren. Dan is er de redactie. Dankzij de inzet van de redactieleden en hun netwerken bestrijkt het tijdschrift een breed deel van het vakgebied. De grote variatie probeert de redactie terug te laten komen in de mengeling van artikelen. Tenslotte is er de uitgever en zijn team die er steeds weer in slagen een fraai blad bij u te laten afleveren. Dank aan allen. Zijn de doelen gehaald die de redactie zich bij de oprichting van het tijdschrift stelde? In nummer 1 van 2004 schrijven de toenmalige hoofdredacteuren Henk van Berkel en Ton Luijten (het blijft bijzonder dat dit tijdschrift twee hoofdredacteuren heeft) het volgende: ‘De redactie beoogt met het tijdschrift de praktische en theoretische kwaliteit van examens te verbeteren’. Want, zo betogen zij, er is een te grote kloof tussen de theoretici en de practici. ‘De kwaliteit van een examen is bij uitstek gebaat bij een synthese van beide deskundigheden. […] EXAMENS zal zich van andere tijdschriften gaan onderscheiden door ernaar te streven alleen die artikelen op te nemen die de synthese tussen theorie en praktijk bevorderen. […] Het tijdschrift zal ook discussies stimuleren …’. Het belang van de theorie voor de praktijk, dat staat de redactie altijd helder voor ogen bij het beoordelen van artikelen. Niet alleen is de rubriek ‘Uit de praktijk’ nog steeds springlevend, maar ook in een groot aantal van de artikelen komt de toepassing van de toetstheorie nadrukkelijk naar voren. Over discussies heeft de redactie evenmin te klagen, er zijn genoeg heikele onderwerpen, denk aan ‘selectie aan de poort’, evc of de rekentoets, en aan de uitspraken in de rubriek ‘Terecht of niet’ die Van Berkel steeds van zijn deskundig commentaar weet te voorzien. Op de verdiensten van hoofdredacteur Van Berkel, de initiatiefnemer voor dit tijdschrift, zal de redactie later dit jaar uitgebreid ingaan. In dit nummer komt hetverleden nadrukkelijk aan de orde door het overlijden van één van de kopstukken op toetsgebied, Wynand Wijnen. Een in memoriam en een artikel over voortgangstoetsing belichten zijn verdiensten voor het vakgebied. De redactie neemt afscheid van Silvester Draaijer die het afgelopen jaar de Gastcolumn heeft verzorgd. Wij danken hem voor zijn bijdragen die juist gingen over die relatie tussen theorie en praktijk die het tijdschrift zo graag ziet. In 2013 heten wij een nieuwe schrijver van de Gastcolumn welkom. Marten Roorda, CEO van Cito, neemt tot ons genoegen het stokje over. Wij zijn benieuwd wat de lezer uit het toetsbolwerk van Roorda zal vernemen. Onze verwachtingen zijn hooggespannen.De redactie van EXAMENS ziet de toekomst vol vertrouwen tegemoet. Toetsen en examineren worden eerder meer dan minder belangrijk. Er blijft ons slechts één wens: nog meer lezers. Mw. dr. A. de Knecht-van Eekelen is hoofdredacteur van EXAMENS. E-mail: a.van.eekelen@gmail.com.

€ 6,95

Wynand Wijnen (1934-2012) - een man van betekenis

Auteur: Cees van der Vleuten, Henk van Berkel

Er is een groot onderwijskundige heengegaan. Wynand Wijnen is overleden. Hij behoort in Nederland tot de grote namen op het gebied van onderwijs, vergelijkbaar met die van De Groot, Van Naersen en Wiegersma. Het is niet voor niets dat het tijdschrift EXAMENS hem tot een kopstuk uit de examenwereld heeft benoemd.   De Methode Wijnen Na aanvankelijk te zijn begonnen aan een opleiding tot priester, switchte Wijnen naar de opleiding psychologie in Nijmegen. Na afronding van die opleiding ging hij werken aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij was onderwijsadviseur en onderzoeker. Vooral op het gebied van toetsing en examinering was hij actief. Hij trok zich de problematiek aan van de vele gezakte studenten die als gevolg van een povere cesuurbepaling waren gezakt. Hij deed vervolgens wat hem in zijn hele professionele loopbaan verder heeft gekenmerkt: hij kwam met uiterst creatieve, altijd veelbesproken, oplossingen. Zijn proefschrift ‘Onder of boven de maat’ stelde een nieuwe manier van zak/slaaggrensbepaling voor. De aanname was dat de gemiddelde student het goed zal doen. Ook dat was heel typisch voor Wynand. Hij geloofde in het goede van de mens. Wellicht was het een afspiegeling van zijn oorspronkelijke op leidingskeuze, de mens stond centraal in alles wat hij deed en waarin hij geloofde. Als de gemiddelde student het goed zal doen, dan mag de gemiddelde score van de groep als vertrekpunt worden genomen. Dan is daaronder een nog tamelijk willekeurige grens te kiezen (dat werd twee keer de standaardmeetfout van de toets) en de uitkomst is een eenvoudige relatieve cesuur die corrigeert voor allerlei onbedoelde onderwijseffecten. Deze oplossing werd bekend als de Methode Wijnen en is op vele plaatsen langdurig toegepast. Menig student is hiermee een onterechte onvoldoende bespaard. De anekdote wil dat zijn leermeester en promotor, Wim Hofstee, zijn oplossing maar niks vond. Enige tijd na het afronden van Wynands proefschrift publiceerde Hofstee een alternatief onder de veelzeggende titel: ‘Het cesuurprobleem opgelost’. Hofstee stelde een slim en echt Hollands compromis voor, waarin de grens relatief werd gelegd tussen absoluut gekozen onder- en bovengrenzen van leerstofbeheersing. Een gebufferde oplossing dus. Beide cesuurmethoden zijn tot op de dag van vandaag standaardonderdelen van leerboeken over toetsing. Probleemgestuurd onderwijs Wynand Wijnen verruilde in 1973 het noorden voor het zuiden en kwam naar Maastricht. Daar werd de achtste medische faculteit van Nederland ontwikkeld, als start voor een nieuwe universiteit. Hij werd een van de grondleggers van het zo succesvolle probleemgestuurde onderwijs (PGO), samen met prof.dr. H.A.W.M. Tiddens, hoogleraar kindergeneeskunde en de eerste rector magnificus van de nieuwe universiteit. De inspiratie voor een radicaal andere onderwijsmethode werd gehaald uit Canada bij de McMaster University in Hamilton. Het was zo afwijkend dat eigenlijk iedereen er tegen was. Dat kon niet goed zijn. En heel Nederland vond het ook maar niets, inclusief menig docent in de Maastrichtse nieuwe faculteit. Dit vormde echter precies de juiste uitdaging voor Wynand. Als geen ander kon hij debatteren, overtuigen, inspireren en prediken(!). Verbaal was hij heel sterk. Hij overtuigde. Kreeg mensen mee. In het onderwijs stond de student centraal, opnieuw geheel consistent met zijn mensvisie. In zijn visie moet het onderwijs maximaal aansluiten bij de behoeftes van de student. Het leren van de student stond in het middelpunt. Groepsonderwijs, motiverende en inspirerende leertaken, helpende docenten, alles in het teken van de student. Later werd dit de student-gecentreerde benadering genoemd. Voortgangstoetsen Naast het onderwijs zelf bemoeide hij zich intensief met toetsing. Het PGO benadrukte zelfsturend leren. De studenten moesten zelf hun leerdoelen benoemen en bestuderen. Met een traditionele toets aan het einde van een cursus of module bleek dit echter moeilijk verenigbaar. De verwachte inhoud van de toets ging de studie van de student meer bepalen dan de eigen leerdoelen. Wynands creativiteit bood opnieuw een oplossing: voortgangstoetsen. Een voortgangstoets is een soort sc hriftelijk eindexamen dat alle einddoelen van de opleiding dekt. Zo’n examen wordt tegelijkertijd voorgelegd aan alle studenten in de opleiding, ongeacht de fase van hun studie. Dit wordt een aantal malen per jaar herhaald (in Maastricht vier keer per jaar). Het bleek een magistrale oplossing voor een groot probleem. Door het verbreken van de directe relaties tussen onderwijs en toetsinhoud was het voor studenten niet mogelijk en niet nodig om voor de toets te studeren. Als je als student maar voldoende aandacht besteedt aan je eigen leerdoelen, groei je automatisch naar een hoger niveau en uiteindelijk naar het eindniveau. Los van deze vondst bleek deze vorm van toetsing nog andere voordelen op te leveren, niet in de laatste plaats als bron van heel veel feedback om het leren te bevorderen. Het heeft een tijd geduurd voordat anderen dit concept van toetsen wisten te doorgronden, maar later hebben veel opleidingen het overgenomen. Zo wordt er in Nederland door vijf medische opleidingen samengewerkt om in gezamenlijkheid een identieke voortgangstoets af te nemen. Ook in het buitenland kent deze vorm van toetsing in toenemende mate navolging. Het was gewoonweg een geniale vondst. Zo kenmerkend voor Wynand Wijnen. Activiteiten In zijn lange carrière aan de Universiteit Maastricht heeft hij bijgedragen aan de gestage groei van deze universiteit. Hij nam bestuurlijke rollen aan (decaan, rector) en was betrokken bij de totstandkoming van nieuwe faculteiten, alle volgens het PGO model. Hij leidde een vakgroep en was een mentor voor veel onderwijskundigen die later naam en faam hebben gemaakt. Ook maatschappelijk was hij bijzonder actief. De regering wist hem te vinden voor bijzondere opdrachten. Zo was hij de architect van het rapport ‘Te doen, of niet te doen’ en de daaruit resulterende studeerbaarheidsbeweging in het hoger onderwijs in het begin van de jaren tachtig. Tien jaar later werd hij gevraagd mee te denken over de vernieuwing van de tweede fase in het secundair onderwijs. Hij was de bedenker van het studiehuis, een inspirerende vernieuwing die waarschijnlijk vanwege de grootschaligheid minder goed landde op de werkvloer. Maar de ideeën waren briljant en overtuigend. Hij is jaren voorzitter geweest van de Raad van Bestuur van Cito en daarnaast heeft hij talloze andere bestuurlijke functies gehad. Ook buiten het werk. Er was geen vereniging in Zuid-Limburg die niet op een of andere manier de betrokkenheid van Wynand Wijnen wist te krijgen. Eentje was heel bijzonder en erg typerend voor zijn Limburgse volksaard: de Narren Universiteit Limburg, ofwel de NUL. Rond carnaval kwam de NUL bijeen in een Diës Natalis. Onder leiding van een Manjefieke Rector werden cabareteske carnavalsredes gehouden. Bij elke rede werd de redenaar bevorderd in de rangen van de NUL. Wijnand Wijnen was uiteraard een ‘perfessor’ van de NUL. Tegelijkertijd steunde de NUL het Winand Roukenfonds,  een stichting die het cultuurgoed van Limburg bevorderde. De Wynand Wijnen prijs In 1996 ging Wynand Wijnen met pensioen. Maar dat bleek een relatief begrip. Hij bleef zeer actief in het onderwijsveld, zowel nationaal als internationaal. Hij heeft menige visitatiecommissie geïnspireerd met zijn altijd weer unieke invalshoeken. Om zijn gedachtegoed te eren is een prijs ingesteld. Er werd een fonds ter beschikking gesteld om over een periode van tien jaar vijf prijzen toe te kennen aan projecten, instellingen of groepen personen die innovatief met het onderwijs bezig waren. De prijs is uitgereikt in alle sectoren van het onderwijs. Einde van een tijdperk Er is een groot onderwijskundige heengegaan. Een tijdperk wordt afgesloten. We zullen de inspirerende kracht van een bijzondere man moeten missen. Maar we doen dat in de wetenschap dat het onderwijs heeft geprofiteerd van zijn eminentie. Daar kunnen we dankbaar voor zijn. Zijn denken zal blijven voortleven in alle personen die met Wynand Wijnen gewerkt hebben. De heer prof.dr. C.P.M van der Vleuten is Voorzitter Vakgroep Onderwijsontwikkeling en –Research van de Universiteit Maastricht. De heer dr. H.J.M. van Berkel is hoofdredacteur van EXAMENS en werkzaam aan de Universiteit Maastricht. E-mail: c.vandervleuten@maastrichtuniversity.nl.   
Gratis
lees meer

Schrijf je in voor de nieuwsbrief en blijf op de hoogte!

Op weg naar ruimte en vrijheid

Crisis als aanleiding om inzicht te vergroten in (je) identiteitswerk

Datum:
Locatie:

Download gratis deze white paper