Auteur: Lidewey van der Sluis
Trends in integriteitstinten
Groeitalenten zijn ons bij geboorte gegeven. Onze vrije wil krijgen we erbij. Met die vrije wil kunnen we bepalen wat we met onze talenten doen. Talentontwikkeling is een keuze in afhankelijkheid van de kansen om te kunnen kiezen.
Integriteit is ook een keuze. Integer handelen staat gelijk aan het nemen van verantwoordelijkheid voor het eigen gedrag. Met een integere arbeidskracht wordt iemand bedoeld die adequaat en zorgvuldig werkt, met inachtneming van de verantwoordelijkheden en de geldende regels. Indien de regels ontbreken of onduidelijk zijn, dan is morele oordeelsvorming nodig. Iemand is moreel competent als hij of zij maatschappelijk verantwoord gedrag vertoond. Algemeen aanvaarde sociale en ethische normen liggen hieraan ten grondslag.
Naast deze smalle, morele duiding van het begrip integriteit bestaat er ook een ruimere opvatting. Integriteit staat dan voor de afwezigheid van fraude en corruptie of voor waarden als collegialiteit, betrouwbaarheid, klantgerichtheid, objectiviteit, fatsoenlijkheid, effectiviteit en efficiëntie.
We leven in een tijd waarin de sociale verantwoordelijkheid van ondernemingen onder een vergrootglas ligt. Mensen verwachten dat ondernemingen integer handelen en oog hebben voor de belangen van mensen, het milieu en de maatschappelijke omgeving. Een onderneming waarvan de naam wordt verbonden aan kinderarbeid, of die niet duurzaam produceert, of niet orgvuldig is in de richting van haar werknemers, krijgt onherroepelijk problemen. Als gevolg van deze sociale roep om ethisch handelen en maatschappelijk verantwoord ondernemen, veranderen ook productieprocessen en worden producten op een andere manier beoordeeld. Integriteit is de vrijblijvendheid voorbij. Het wordt gevraagd en afgedwongen door de samenleving, aldus ook Michael Porter in zijn artikel ‘Creating shared values’ in de Harvard Business Review (2011). medewerkers van het nog altijd vooraanstaande McKinsey hebben dit ook ingezien. Het was nieuws dat zij voortaan ook naar gedrag en cultuur in organisaties gaan kijken. Maar wat werkgerelateerd integer gedrag is, is nog niet zo evident. Naar de mening van Peter Wakkie die van 2003 tot 2009 bij Ahold werkte als lid van de raad van bestuur heeft integriteit vele grijstinten. “Aan een manager van een onderneming voorhouden dat hij of zij ethisch en integer moet handelen, heeft geen zin als er geen duidelijke gedragsregels of –codes zijn. De betrokkene tast in veel gevallen in het duister. Mag hij of zij wel of niet met een klant gaan eten in de hoop diens opdracht binnen te halen? Zonder harde regels komt een manager onnodig voor moeilijke beslissingen op het ethische vlak te staan” (2011).
Naast regels zijn voorbeeldgedrag en het door de leiding voorleven van de gewenste cultuur essentiële voorwaarden voor de mate waarin niet alleen de letter, maar ook de geest van de gedragsnormen wordt nageleefd. Een compliance officer is de interne toezichthouder die op deze aspecten van gedrag en cultuur toeziet. Hij of zij moet de organisatie een spiegel voorhouden, thema’s bespreekbaar maken. Dit onderdeel zou nauw verbonden moeten zijn met het werk van HR-officers. Zij faciliteren in het sturen op gewenst gedrag en zij zien toe op het naleven van competentie- en prestatiemanagement. In deze integriteitsdriehoek van compliance, competenties/gedrag, en prestaties kan op consistente wijze gewenst gedrag daadwerkelijk benoemd, beoordeeld, beloond en gestimuleerd worden. Integer handelen wordt op die manier geen dode letter maar levende materie. Met de regels ls het bestaansminimum, the tone at the top als belangrijkste hefboom en de organisatiecultuur als mantel van integriteit.
Prof. dr. Lidewey van der Sluis is hoogleraar Strategisch Talent Management aan de Nyenrode Business Universiteit, directeur en oprichter van het Nyenrode Powerhouse Competing for Talent, en afdelingshoofd CHROME.
