Alle artikelen
EXAMENS (mei 2023)
Beste lezer, Welkom in het nieuwste nummer van Examens, tijdschrift voor de toetspraktijk. Dit tweede nummer van deze jaargang ontvangt u in een periode waarin examinering een prominente rol speelt. In het basisonderwijs maken leerlingen zich op voor de afronding van hun schooljaar, of zelfs een gehele basisschoolperiode. In het voortgezet onderwijs stijgt de spanning door de centrale eindexamens. En ook in het middelbaar beroeps- en hoger onderwijs luidt deze periode een afronding van een leerjaar in met bijbehorende uitdagingen en drukte. Een uitstekend moment dus om zo nu en dan ter ontspanning, of ter lering, even te duiken in deze mooie verzameling artikelen die voor u ligt. In onze interviewreeks Kopstukken is deze keer gesproken met dr. Gerard Straetmans. Een bekende in het toetslandschap met een enorme passie voor onderwijs en in het bijzonder ‘deugdelijke toetsing’, om in Gerards’ woorden te spreken. Op kundige, zorgvuldige en betrokken wijze deelt hij zijn drijfveren en zijn enorme deskundigheid. Een bijzonder plezierig en leerzaam interview is het resultaat. In de afgelopen maanden hebben verschillende auteurs ons weten te vinden met voorstellen en uitwerkingen van interessante thema’s en bijdragen. Ontzettend fijn om deze onderwerpen en deskundigheid aangereikt te krijgen! Dat levert een veelheid aan nieuwe perspectieven en voor nu ook een mooie set artikelen op, waarin naar verschillende aspecten en uitdagingen van toetsing gekeken wordt. Zo bespreken Ingrid Vogels en Heleen Kuijper de totstandkoming van een gesprekstool voor examencommissies en de gebruiksmogelijkheden ervan om te komen tot kwaliteitsborging bij programmatisch toetsen. Paul van der Molen en Jos Keuning nemen u mee in de geschiedenis van de slaag-zakregeling. Rolf Bindels biedt een relevant juridisch perspectief op plagiaat bij groepsopdrachten. En Youp Horst informeert u over het hoe, waarom en de kanttekeningen bij gokkanscorrectie. Tot slot beschrijft de rubriek ‘Uit de Praktijk’ ook nu een verrassend vraagstuk. Annie Kempers benadrukt in haar bijdrage de noodzaak voor op het Caribisch gebied afgestemde tentamens. In de terugkerende populaire rubriek ‘Terecht of niet’ staat dit keer het complexe thema tentamenfraude centraal. Wat betekent dit voor de examencommissie, en welke consequenties hebben genomen besluiten? In deze uitgave van Examens hebben we een ingezonden column, geschreven door Jan Bransen, hoogleraar Filosofie bij de Radboud Universiteit. Hij beschrijft zijn zorgen over de rol van toetsing en vraagt zich af hoe we beter kunnen sturen op een leven lang leren. Tot slot bespreekt Jan Jacobs in ‘Gezien en gelezen’ het omvangrijke boek ‘Assessment for Inclusion in Higher Education’, samengesteld door een Australische redactie. Een waardevolle uiteenzetting over de verschillende uitdagingen en aandachtspunten ten aanzien van inclusief onderwijs, aldus Jan. Veel plezier en inspiratie gewenst bij het lezen van dit nummer. Dank aan alle auteurs en redactieleden voor hun enorme inzet en bijdrage aan deze editie. Mocht u ook een bijdrage willen leveren? Graag! Registreert u zich vooral op de vernieuwde website van www.e-xamens.nl. Hier vindt u alle benodigde informatie en eerdere uitgaven. Kelly Beekman hoofdredacteur INHOUD Wie examineert? Gesprekstool kwaliteitsborging examinatoren bij programmatisch toetsen – een hulpmiddel voor examencommissies Heleen Kuijper & Ingrid Vogels Plagiaat bij groepsopdrachten. Rechtspraak in beweging Rolf Bindels Kopstukken uit de Nederlandse toetswereld, Interview met dr. Gerard (G.J.J.M.) Straetmans Harry Molkenboer & Jan Jacobs De geschiedenis van de slaag-zakregeling Paul van der Molen & Jos Keuning De gokkanscorrectie Youp Horst Uit de praktijk, Sneeuw in Caribisch Nederland? Annie Kempers-Warmerdam Rubrieken Redactioneel Terecht of niet? Gastcolumn Gezien en gelezen Literatuur en Agenda
€ 6,95EXAMENS (februari 2023)
Beste lezer, Welkom in het nieuwste nummer van Examens, tijdschrift voor de toetspraktijk. Dit is een bijzonder nummer. Ten eerste omdat we al in de 20e jaargang van het tijdschrift terecht gekomen zijn. Vandaar de feestelijke cover. Maar ook omdat u deze versie voor het eerst uitsluitend digitaal ontvangt. Ongetwijfeld even wennen, maar hopelijk met onverminderd leesgemak; Aan de inhoud zal het zeker niet liggen. Want ook nu hebben we verschillende inspirerende artikelen weten te verzamelen. Voor ik u daar meer over vertel, wil ik graag stilstaan bij een belangrijke bijdrage in dit nummer, geschreven door Cor Sluijter en collega’s. In een In Memoriam staan zij stil bij de enorme bijdrage die Piet Sanders heeft geleverd aan het domein toetsing. Een waardevolle bijdrage in mooie herinnering. In onze interviewreeks Kopstukken is deze keer gesproken met Prof. dr. ir. Theo Eggen, die op geheel eigen wijze en vanuit grote deskundigheid zijn visie op toetsing deelt. Een plezier om te lezen! Daarnaast hebben we, zoals u van ons gewend bent, ons best gedaan om verschillende lezenswaardige artikelen te verzamelen gericht op verschillende onderwijspraktijken. Ik kan u met trots vertellen dat dit gelukt is. Hester Smeets en collegae beschrijven richtlijnen voor het beoordelen van interprofessionele competenties in het hoger onderwijs. Een actuele en relevante bijdrage aan het ontwerpen van interprofessionele beoordelingsprocedures die leiden tot valide beslissingen. Ook leest u het artikel van Christa Krijgsman en collegae over beoordelen en motivatie tijdens de gymles in het voortgezet onderwijs gebaseerd op haar proefschrift met praktische aanbevelingen voor de onderwijspraktijk. In ‘Steeds meer zesjes’ verwonderen Paul van der Molen en Jos Keuning zich over het fenomeen schoolcijfer en beschrijven zij de ontwikkeling hierin naar de zogenaamde zesjescultuur. De rubriek ‘Uit de Praktijk’ biedt deze keer een verrassende context. Harry Molkenboer neemt u mee in het beoordelen van bier bij de jaarlijkse Dutch Beer Challenge. Dit blijkt uiterst serieus en professioneel vormgegeven te worden. U kunt zich het plezier voorstellen van Harry die proefondervindelijk het bier-beoordelen in de praktijk gebracht heeft! En dan zijn er natuurlijk de terugkerende rubrieken. In de rubriek ‘Terecht of niet’ staat het gegeven bindend negatief studieadvies centraal, waartegen in beklag gegaan wordt op grond van persoonlijke omstandigheden die samenhangen met de coronasituatie. Een vraagstuk wat voor velen herkenbaar zal zijn. Ook onze gastcolumnist Martijn Leenknecht heeft weer een bijdrage geleverd, ditmaal met een column over hoe samenwerken leidt tot betere resultaten. Tot slot bespreekt Jan Jacobs in ‘Gezien en gelezen’ het boek ‘Wereldgericht onderwijs’ geschreven door Gert Biesta. Een waardevol naslagwerk, aldus Jan. Veel plezier en inspiratie gewenst bij het lezen van dit nummer! Dank aan alle auteurs en redactieleden voor hun enorme inzet en bijdrage aan deze editie. En ook voor de toekomst geldt dat wij altijd geïnteresseerd zijn in prikkelende, interessante en leerzame artikelen. Dus hopelijk voelt u zich van harte uitgenodigd een bijdrage te leveren! Kelly Beekman hoofdredacteur INHOUD Richtlijnen voor het beoordelen van interprofessionele competenties in het hoger onderwijs Hester Smeets, Laurie Delnoij, Dominique Sluijsmans, Albine Moser en Jeroen van Merriënboer Beoordelen en motivatie van leerlingen in de gymles Christa Krijgsman, Lars Borghouts, Tim Mainhard, Jan van Tartwijk en Leen Haerens Interview met prof. dr. ir. T. J. H. M. Eggen Harry Molkenboer, Jan Jacobs Wie schrijft die blijft: Piet Sanders 1947-2023 Cor Sluijter Steeds meer zesjes Paul van der Molen en Jos Keuning Uit de praktijk: Het beoordelen van bier tijdens de jaarlijkse Dutch Beer Challenge Harry Molkenboer Rubrieken Redactioneel Terecht of niet? Gastcolumn Gezien en gelezen Literatuur en Agenda
€ 6,95EXAMENS (november 2022)
Beste lezer, Welkom in het nieuwste nummer van Examens, tijdschrift voor de toetspraktijk. Dit is alweer het laatste nummer van dit kalenderjaar en ook nu hebben we ons best gedaan om inspirerende voorbeelden en praktische toepassingen uit verschillende onderwijscontexten te verzamelen. Dit laatste nummer verschijnt kort na de inauguratie van Kim Schildkamp, hoogleraar ‘Data-informed decision making for learning and development’ bij de Universiteit Twente. Extra actueel en relevant om te lezen hoe Kim in onze interviewreeks Kopstukken vertelt over haar ontwikkeling als wetenschapper, aandachtsgebieden van onderzoek, relevantie voor de onderwijspraktijk en ambities voor de toekomst. Ik hoop dat u met net zoveel plezier geïnspireerd raakt door haar enthousiasme en haar overtuigende visie op toetsing. Naast het interview leest u verschillende artikelen uit de beroepspraktijk. Lea Raemaekers, Angela Tops en Erik van Santvoort beschrijven een didactisch concept voor professionele ontwikkeling van docenten, genaamd Flitsbezoeken. Vanuit verschillende invalshoeken nemen zij docentgedrag dat aansluit bij programmatisch toetsen onder de loep. Ingeborg Kroese levert in haar artikel een bijdrage aan de toenemende aandacht voor genderneutraliteit, in dit geval in relatie tot skills. Ze doet suggesties voor een gender-sensitieve benadering en aanbevelingen voor beoordeling. Het laatste artikel gaat in op beoordelen in hybride leeromgevingen. De auteurs (Andrea Oudkerk Pool, Fieke Tychon, Debby Weerlink en Rosa Bartman) hebben zich verdiept in het beoordelen en beslissen in hybride leeromgevingen in het hoger onderwijs. Op basis van verschillende theorieën en bevindingen uit de praktijk stellen zij vervolgens verschillende richtinggevende vragen voor het ontwerpen van toetsing in een hybride leeromgeving. In de rubriek ‘Uit de Praktijk’ staat deze keer het afscheid van Anneke Blok, scheidend voorzitter van de raad van bestuur van Cito centraal. Interessant om te lezen hoe haar ervaringen in deze rol hebben bijgedragen aan de overtuiging dat juist ook met toetsing talenten en mogelijkheden van alle leerlingen inzichtelijk gemaakt kunnen worden. En dan zijn er natuurlijk de terugkerende rubrieken. In de populaire rubriek ‘Terecht of niet’ wordt een complexe casus over informatieverstrekking aan aspirant-studenten behandeld binnen de Universiteit van Utrecht. Ton Lamers neemt u onderhoudend mee in de ontwikkelingen van het proces tot besluitvorming. Onze columnist Martijn Leenknecht beschrijft, wederom in de vorm van een mooie metafoor (het sporthorloge), hoe het zichtbaar maken van voortgang bijdraagt aan leren. En tot slot beveelt Jan Jacobs in ‘Gezien en gelezen’ het boek ‘Onderwijs maakt het verschil’, geschreven door Louise Elffers, van harte aan. Een uitgave met daarin genoeg voer voor inspiratie, kennisdeling en discussie! Dat kan alleen door de tomeloze inzet en bijdragen van onze auteurs en redactieleden, waarvoor dank. Ook nu geldt dat we graag van u horen over interessante thema’s en uw bijdrage met plezier ontvangen. Volgt u ons al op social media? Zo blijft u nog sneller op de hoogte van de meest recente updates en ontwikkelingen. Mede namens alle auteurs en redactieleden; veel leesplezier! Kelly Beekman INHOUD Flitsbezoeken in het hbo. Een didactisch concept voor professionele ontwikkeling van docenten Lea Raemaekers, Angela Tops & Erik van Santvoort Skills zijn niet genderneutraal Ingeborg Kroese Prof. dr. Kim (K.) Schildkamp in dialoog met data in het onderwijs Harry Molkenboer, Jan Jacobs Beoordelen en beslissen in hybride leeromgevingen. Een praktijkvoorbeeld binnen Fontys Hogeschool Andrea Oudkerk Pool, Rosa Bartman, Debby Weerlink, Fieke Tychon, & Kelly Beekman Uit de praktijk Een leerzame reis Lody Smeets Rubrieken Redactioneel Terecht of niet? Gastcolumn NVE Gezien en gelezen Literatuur en Agenda
€ 6,95EXAMENS (september 2022)
Beste lezer, Welkom in het nieuwe nummer van Examens, tijdschrift voor de toetspraktijk. Hopelijk heeft u genoten van een heerlijke zomer! Inmiddels ligt het derde nummer van dit kalenderjaar voor u klaar met inspirerende voorbeelden en praktische toepassingen uit verschillende onderwijscontexten. Met veel plezier kondig ik onze tweede gast aan in onze nieuwe interviewreeks Kopstukken: Judith Gulikers. Judith is werkzaam als universitair hoofddocent bij de leerstoelgroep Onderwijs- en leerwetenschappen van de WUR (Wageningen University & Research) en richt zich op assessmentvraag¬stukken. In het interview neemt ze ons mee in haar inzichten over hoe assessment het leren kan stimuleren, en welke vaardigheden en competenties hierbij noodzakelijk zijn. Naast het interview zijn er wederom verschillende interessante artikelen uitgewerkt. Zo neemt Tamara van Schilt-Mol u mee in de ontwikkeling van ‘toetspiramide’ naar ‘toetsweb’. In ‘Uit de Praktijk’ vertelt Loes Thuis over haar ervaringen met het werken met dit toetsweb en hoe dit heeft bijgedragen aan de kwaliteit van toetsing bij haar opleiding. Daarnaast is er de lezenswaardige bijdrage over de menselijke factor in cesuurbepaling, geschreven door Wilco Emons, Sebastiaan de Klerk en Emmelien van der Scheer, op het moment van schrijven onderzoekers van Stichting Cito. Zij gaan in op de uitdagingen van cesuurbepaling en doen enkele suggesties. Het artikel ‘Over de waarde van eindtoetsing in het basisonderwijs’, geschreven door Tamara van Schilt-Mol en Marie-Anne Keizer-Mittelhaëser, biedt absoluut inhoud voor een goed gesprek. Genuanceerd beschrijven zij enkele misconcepties over eindtoetsen en betogen zij hoe en wanneer deze eindtoetsen kunnen voorzien in objectieve en betrouwbare informatie. En we hebben een extra gastcolumn in deze uitgave, geschreven door Carmen Rikhof, studente bij de Master Toetsdeskundige. Zoals u van ons gewend bent, zijn er de terugkerende rubrieken te lezen in Examens, tijdschrift voor de toetspraktijk. In ‘Terecht of niet’ staat de casus rondom een doofstomme kraanmachinist centraal, die door zijn gehoor- en spraakbeperking niet in staat was een praktijkonderdeel van zijn examen uit te voeren. Wat zijn hiervan de consequenties? Ton Lamers bespreekt op onderhoudende wijze tot welk oordeel de rechtbank is gekomen. Onze columnist Martijn Leenknecht gaat in op de zelftest en de betrouwbaarheid daarvan. En in ‘Gezien en gelezen’ wordt het boek ‘Curriculumontwerp in een notendop’ besproken. Ook nu hopen we u met deze uitgave te inspireren, te informeren en discussie tot stand te brengen. Dat kan alleen door de inzet en bijdragen van onze auteurs en redactieleden, waarvoor dank. Zoals we al eerder gevraagd hebben, mocht u zelf interessante thema’s aan willen dragen, of heeft u bijdragen voor Examens, dan horen we dat natuurlijk graag. Volg ons ook op social media, zodat u op de hoogte blijft van de meest recente updates. Mede namens alle auteurs en redactieleden, heel veel leesplezier! Kelly Beekman INHOUD Cesuurbepaling doe je samen! De menselijke factor in cesuurbepaling, Wilco Emons, Sebastiaan de Klerk & Emmelien van der Scheer Van piramide naar toetsweb: de (door)ontwikkeling van een kwaliteitszorginstrument om de kwaliteit van toetsing inzichtelijk te maken, Tamara van Schilt-Mol Over de waarde van eindtoetsing in het basisonderwijs, Tamara van Schilt-Mol & Marie-Anne KeizerMittelhaëuser Interview met Dr. (J.T.M.) Judith Gulikers, Harry Molkenboer & Jan Jacobs Uit de praktijk Spin in het toetsweb als basis voor toetsbeleid, Loes Thuis Rubrieken Redactioneel Terecht of niet? Gastcolumn NVE Gezien en gelezen Literatuur en Agenda
€ 6,95EXAMENS (mei 2022)
Beste lezer, Van harte welkom bij het nieuwe nummer van Examens, tijdschrift voor de toetspraktijk. Ook in deze zomerperiode ligt er een interessant nummer voor u klaar, waarin nieuwe kennis en inzichten over toetsen en beoordelen, maar ook praktische toepassingen in uiteenlopende onderwijspraktijken aan bod komen. Met plezier kondig ik eerst een nieuwe interviewreeks aan. Inmiddels alweer 15 jaar geleden heeft een vergelijkbare reeks centraal gestaan. Toen al werden verschillende kopstukken uit de Nederlandse examenwereld geïnterviewd. De ontwikkelingen hebben niet stil gestaan, dus een nieuwe reeks Kopstukken is zeker gepast. Liesbeth Baartman bijt het spits af. Zij deelt, een maand na haar openbare les bij Hogeschool Utrecht, haar visie op toetsen en beoordelen en neemt ons mee in belangrijke ontwikkelingen. En natuurlijk zijn er weer verschillende lezenswaardige artikelen uitgewerkt. Zo gaat Anne Lohuis in op holistisch beoordelen van meerdere samenhangende leeruitkomsten bij flexibel deeltijdonderwijs. Het holistische beoordelen wordt gezien als de aanpak waarmee recht gedaan wordt aan de kwaliteit van de prestatie. Daarnaast kunt u een interessante bijdrage lezen over Senior-Kwalificatie Examinering-trajecten in een universitaire setting, want ook hier is in toenemende mate aandacht voor het belang van deskundigheid van medewerkers die verschillende rollen en functies vervullen binnen de toetsorganisatie. Helma Vlas beschrijft hoe Universiteit Twente hier invulling aan gegeven heeft. Naast aandacht voor het hoger onderwijs, komt ook het middelbaar beroepsonderwijs aan bod. Erik Kaemingk, Leon van Belle en Henk Nelissen gaan in hun artikel in op verschillende vraagstukken rondom assessments door EVC-assessoren en mbo-assessoren. Zijn er verschillen en wat betekent dat voor de trajecten van certificering? Een relevant praktijkvoorbeeld wordt geschetst vanuit de Politieacademie, waarin u meer informatie krijgt over hoe nieuwe werkwijzen bijdragen aan het valideren van nieuwe examens. Tot slot, een tot nadenken stemmend artikel van Ton Lamers, waarin onderwijsrechtspraak voor het middelbaar en hoger onderwijs onder de loep wordt genomen. Natuurlijk is Examens, tijdschrift voor de toetspraktijk niet compleet zonder de terugkerende rubrieken. In ‘Terecht of niet’ staat de vraag om een extra examenkans centraal. Ook nu wordt op een onderhoudende wijze omschreven tot welk oordeel de examencommissie is gekomen. Onze gastcolumnist Martijn Leenknecht verhaalt over feedbackcultuur, en de moeilijkheid van het meetbaar maken daarvan. En luistert u vooral ook naar de podcast LLEARN, waar Heleen Hesselink over schrijft in ‘Gezien en gelezen’. Aansprekende tips beperken zich niet meer enkel tot literatuur, maar ook podcasts bieden inmiddels boeiende verhandelingen. Wederom dank aan alle auteurs en redactieleden voor jullie interessante bijdragen en inspanningen! Mocht u zelf interessante thema’s aan willen dragen, of heeft u bijdragen voor Examens, dan horen we dat natuurlijk graag! Voor nu, mede namens alle auteurs en redactieleden, heel veel leesplezier! Kelly Beekman INHOUD Het holistisch beoordelen van meerdere samenhangende leeruitkomsten bij flexibel deeltijdonderwijs, Anne Lohuis Een SKE-traject in een universitaire setting, Helma Vlas Assessments in het mbo en EVC: overeenkomsten en verschillen, Erik Kaemingk, Leon van Belle, & Henk Nelissen Interview met Dr. (L.K.J.) Liesbeth Baartman, Harry Molkenboer Jan Jacobs Uit de praktijk Hoe de Politieacademie zorgt voor goede examens, Lotty Schoonderbeek, Willeke van EssenTamboer, Martine Bos-Horstink, Manon van den Brink, Inge de la Grange, Jeanet van de Bunte, Mireille Wolf-Rouwhorst en Rena Punt Nieuwe instantie voor onderwijsrechtspraak voor wo, hbo en mbo, Ton Lamers Rubrieken Redactioneel Terecht of niet....? Gastcolumn NVE Gezien en gelezen Literatuur en Agenda
€ 6,95EXAMENS (februari 2022)
Voor u ligt weer een mooi nieuw nummer van Examens, tijdschrift voor de toetspraktijk. Ook nu hebben we voor u een aantal interessante bijdragen, waardoor u geïnspireerd raakt om de kwaliteit van toetsen en beoordelen in uw onderwijspraktijk te blijven ontwikkelen. In deze uitgave schrijven Ton Lamers en Annie Kempers-Warmerdam over de toelating tot een masteropleiding zonder een bachelordiploma. Op basis van twee sporen wordt toegelicht hoe het toetsen van vereiste kennis, inzichten en vaardigheden enerzijds, of het waarderen van andere diploma's anderzijds kan leiden tot een rechtstreekse toelating. Een volgend interessant artikel is geschreven door Janneke Sleenhof, Douwe Beijaard, Marieke Thurlings en Maaike Koopman. Zij geven het belang weer van objectieve besluitvorming in overgangsvergaderingen in het voortgezet onderwijs. In hun artikel dragen ze enkele essentiële elementen om het objectieve karakter van deze besluiten te verbeteren, waarmee de kans vergroot wordt dat iedere leerling uiteindelijk op de juiste plek terecht komt. Ook vanuit het voortgezet onderwijs is de interessante, praktische bijdrage van Robbert-Jan Poortvliet. Hij vertelt hoe onderzoek uitgevoerd door Lisette Wijnia en ondergetekende geleid heeft tot resultaten en bevindingen waarmee men binnen professionele leergemeenschappen verder aan de slag is gegaan om de kwaliteit van formatief handelen binnen de school te blijven verbeteren. In het hoger onderwijs is door Jaap Brunnekreef, Ria Kersbergen en Lianne Remijn onderzocht hoe de kwaliteit van examinatoren een impuls zou kunnen krijgen. Hiervoor is een zelfevaluatie-instrument voor examinatoren ingezet en over de bevindingen leest u meer in hun interessante bijdrage. En natuurlijk heeft er weer een mooi gesprek plaatsgevonden. In het kader van een leven lang ontwikkelen hebben Harry Molkenboer en Desirée Joosten-ten Brinke gesproken met Eelco Kunst. Hij vertelt over de mogelijkheden die ontwikkelportfolio’s bieden om iemands ontwikkeling in beeld te brengen; zeer interessant! Zoals u van ons gewend bent, hebben we wederom een interessante casus in Terecht of Niet. In dit geval wordt het Bindend Afwijzend Studieadvies onder de loep genomen. Niet de eerste keer dat dit onderwerp aan bod komt, en ook nu weer de moeite waard. Ook Gezien en Gelezen ontbreekt niet. En we hebben een mooie gastcolumn van Simone Kralt-van Rhijn ontvangen, studente aan de Master Toetsdeskundige en specialist examinering en kwaliteitszorg bij SVO vakopleiding food. In dit nummer verschijnt de laatste column van Cor Sluijter. Hij heeft ons afgelopen jaar verrast, geïnspireerd en geprikkeld met een aantal mooie bijdragen en danken hem dan ook hartelijk voor de tijd en energie die hij hierin gestoken heeft! Dat geldt eveneens voor alle auteurs en redactieleden. Dank voor jullie bijdragen en inspanningen. Want er ligt wederom een interessante uitgave, waar u als lezer hopelijk veel plezier aan beleeft. Zoals we vaker vragen, mocht u zelf interessante thema’s aan willen dragen, of heeft u bijdragen voor Examens, dan horen we dat natuurlijk graag. Voor nu, mede namens alle auteurs en redactieleden, heel veel leesplezier! Kelly Beekman INHOUD Toelating tot een masteropleiding zonder bachelordiploma, Ton Lamers en Annie Kempers - Warmerdam Objectievere besluitvorming in overgangsvergaderingen, Janneke Sleenhof, Douwe Beijaard, Marieke Thurlings en Maaike Koopman De kwaliteit van examinatoren. De ontwikkeling van een zelfevaluatie-instrument voor examinatoren, Jaap Brunnekreef, Ria Kersbergen en Lianne Remijn Interview met Eelco Kunst; De kracht van competentie-ontwikkeling en het gemak van het positioneren van jezelf als high performance professional, Harry Molkenboer en Desirée Joosten-ten Brinke Uit de praktijk. Naar een formatieve schoolcultuur! Robbert-Jan Poortvliet , Kelly Beekman, en Lisette Wijnia Rubrieken Redactioneel Terecht of niet....? Gastcolumn Studentcolumn NVE Gezien en gelezen Literatuur en Agenda
€ 6,95EXAMENS (november 2021)
Van harte welkom bij het nieuwe nummer van Examens, tijdschrift voor de toetspraktijk. Inmiddels zijn alle onderwijsinstellingen weer volop draaiende. Docenten, studenten, leerlingen, en alle betrokkenen in de onderwijspraktijk hebben hun ritme weer gevonden. Nieuwere en oudere routines worden ingezet en de lessen van afgelopen periode worden volop in de praktijk gebracht. Er wordt voortdurend nieuwe kennis en inzichten ontwikkeld. Zeker ook op het gebied van toetsen en beoordelen. We informeren u hier graag over, dus ook nu ligt er weer een mooie uitgave van Examens voor u klaar. In het kader van een leven lang leren hebben onze redactieleden met Isabel Coenen gesproken. Zij is vertegenwoordiger van de FNV in de EVC-Adviesraad en betrokken bij het ontwikkelen van beleid over ‘Een leven lang ontwikkelen’. Een interessant gesprek! Ook hebben we verschillende artikelen vanuit de perspectieven primair onderwijs, voortgezet onderwijs en hoger onderwijs voor u. Zo biedt Karen Heij haar perspectief op de eindtoets basisonderwijs, en de gevolgen van een gebrek aan consensus over validiteit. Uriël Schuurs beschrijft het belang en de uitdagingen van het toetsen van schrijfvaardigheid en biedt hierbij een aanpak. Henk van Berkel gaat in op (herhaalde) toetsing en de effecten ervan op leerprocessen. Maar ook aangepaste toetsvormen worden besproken. In het artikel van Suzanne Agterberg en Jackelien ter Burg wordt ingegaan op hoe mensen met een vorm van autisme informatie verwerken, en wat dit vervolgens betekent voor constructie en afname bij toetsing. Zoals u van ons gewend bent, hebben we wederom een interessante casus in Terecht of niet. In dit geval wordt het schooladvies onder de loep genomen, en de mate van invloed van ouders dan wel leerkracht hierop. In Gezien of Gelezen bespreekt Karin Gerritsen-van Leeuwenkamp de intrigerende Netflix documentaire Operation Varisity Blues, waarin examenfraude vanuit verschillende perspectieven wordt belicht. Cor Sluijter, onze gast-columnist, neemt een prikkelend standpunt in op de mogelijkheden van remote proctoring. Dank aan alle auteurs en redactieleden voor jullie interessante bijdragen en inspanningen. Want er ligt wederom een interessante, en bovenal gevarieerde uitgave, waar u als lezer hopelijk veel plezier aan beleeft. Mocht u zelf interessante thema’s aan willen dragen, of heeft u bijdragen voor Examens, dan horen we dat natuurlijk graag! Voor nu, mede namens alle auteurs en redactieleden, heel veel leesplezier! Kelly Beekman INHOUD Het toetsen van schrijfvaardigheid, Uriël Schuurs Veelvuldig toetsen stimuleert het geheugen, Henk van Berkel Toetsen bij autisme, Suzanne Agterberg en Jackelien ter Burg Interview met Isabel Coenen, Bernadette Kruijver en Harry Molkenboer De eindtoets basisonderwijs - Over de gevolgen van een gebrek aan consensus over validiteit, Karen Heij Rubrieken Redactioneel Terecht of niet....? Gastcolumn NVE Gezien en gelezen Literatuur en Agenda
€ 6,95EXAMENS (september 2021)
Beste lezer, In het onderwijs vormen de maanden voor de zomervakantie altijd een bijzondere periode. Wat enerzijds voelt als de laatste loodjes met een vakantie in zicht, is anderzijds een kans om af te maken wat af moet om na de zomer met een schone lei te kunnen starten. Op het moment van schrijven (juli 2021) is het nog niet helemaal duidelijk hoe die schone lei er na de zomer uit gaat zien. Want vooralsnog houden de COVID-19 ontwikkelingen ons volop bezig. Wat dit voor gevolgen heeft voor de uitvoering van ons onderwijs op het moment dat u dit nummer van Examens leest, is nog niet helemaal duidelijk. Kunnen we onze lessen weer volledig op locatie aanbieden binnen alle onderwijstypes? Gaan we hybride onderwijs verzorgen? Hoe kunnen we fysieke lesactiviteiten optimaal combineren met online-lesactiviteiten? Wat willen we? Er zijn meerdere scenario’s waar we rekening mee houden en waar we ons op voorbereiden. Dat heeft vanzelfsprekend consequenties voor het toetsen en beoordelen, en roept direct een hoop vragen op. Ik heet u dan ook van harte welkom in dit mooie nieuwe nummer van Examens, tijdschrift voor de toetspraktijk. In deze uitgave gaan we in op een aantal belangrijke bevindingen en lessen die we afgelopen maanden onder invloed van corona ondervonden hebben. Roelof van Deemter en Sharon Klinkenberg lichten toe hoe de problematiek rond het toetsen op afstand in kaart gebracht is, welke problemen bij het toetsen op afstand ontstaan zijn, en welke oplossingen vervolgens zijn voorgesteld. De belangrijkste knelpunten die examencommissies ervaren hebben en nog steeds ervaren met de corona-gerelateerde overgang naar toetsen op afstand, worden hierbij besproken. Harry Molkenboer neemt ons in zijn artikel De SuperSamenvatting mee in de mogelijkheden en beperkingen van het open-boek-examen. Vervolgens brengen Marjoleine Dobbelaer en collega’s de resultaten van een onderzoek in het voortgezet onderwijs naar formatief evalueren, en de vaardigheden die leerlingen hierbij nodig hebben. Dit heeft geresulteerd in de ontwikkeling van de Toolkit Leerlingvaardigheden, met praktische werkvormen die ingezet kunnen worden bij de ontwikkeling ervan. Rob Kickert en collega’s lichten perspectieven op de motivatie van studenten in het hoger onderwijs toe. Waar studenten in eerste instantie vooral gefocust lijken te zijn op het halen van de toets, wordt in dit artikel het curriculumperspectief op motivatie als uitgangspunt genomen. Dit perspectief levert vervolgens concrete suggesties op voor het verbeteren van curricula. Cor Sluijter heeft wederom een prikkelende column geleverd omtrent betrouwbaarheid, Ton Lamers bespreekt in ‘Terecht of niet’ de grenzen van persoonlijke omstandigheden en Jan Jacobs staat stil bij ‘De Staat van het onderwijs’. Tot slot een interview met Jos Sanders. Hij heeft ons in een plezierig gesprek verteld wat ‘leren tijdens een beroepsloopbaan’ voor hem in zijn rol als lector bij de HAN betekent, en waarom hij zich vol passie blijft vastbijten in zaken rondom een leven lang ontwikkelen. Kortom, er ligt er weer een interessante uitgave, met veel dank aan alle auteurs en redactieleden! Ik wens u heel veel leesplezier. Kelly Beekman INHOUD De SuperSamenvatting. Een toegestaan spiekbriefje, Harry Molkenboer Ontwikkelen van leerlingvaardigheden voor formatief evalueren. Een praktische toolkit voor leraren, Het onderzoeksteam Kwaliteiten van Leraren, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Een curriculumperspectief op motivatie, Rob Kickert, Marieke Meeuwisse, Karen M., Stegers-Jagers, Peter Prinzie en Lidia Arends Interview met Jos Sanders, lector bij de HAN, Kelly Beekman en Annie Kempers Toetsing op afstand. Uitkomsten van een landelijke enquête onder examencommissies in hbo en wo, Roelof van Deemter en Sharon Klinkenberg Rubrieken Redactioneel Terecht of niet....? Gastcolumn NVE Gezien en gelezen Literatuur en Agenda
€ 6,95EXAMENS (mei 2021)
Welkom in het nieuwe nummer van Examens, tijdschrift voor de toetspraktijk. Zoals Desirée Joosten-ten Brinke in haar laatste redactioneel aankondigde, heb ik de eer om het hoofdredacteurschap van haar over te nemen. Ik maak dan ook graag gebruik van de gelegenheid me kort voor te stellen. Mijn naam is Kelly Beekman. Ik ben werkzaam als Lector bij Fontys Hogescholen binnen het lectoraat Technology Enhanced Assessment. U begrijpt gelijk dat mijn affiniteit met toetsen en beoordelen niet alleen binnen dit interessante tijdschrift tot uiting komt. In mijn onderwijsloopbaan ben ik begonnen als leraar in het primair onderwijs. Daar is de interesse voor toetsen en beoordelen zonder twijfel gewekt. Want kunnen we leerlingen goed beoordelen op hun kennis, kunde en (complexe) vaardigheden? En betekent dit dan ook dat leerlingen zich optimaal blijven ontwikkelen binnen het onderwijstype en op het schoolniveau waarin ze in het voortgezet onderwijs terecht komen? In mijn proefschrift heb ik uitgebreid onderzoek gedaan naar de inzet van formatief evalueren en de effecten daarvan op zelfregulatievaardigheden bij leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs. Inmiddels ben ik werkzaam in het hoger onderwijs, en ook hier heeft het thema toetsen en beoordelen als aanjager van leren mijn grote interesse. Niet alleen omdat de kennis over mogelijkheden en beperkingen, effecten en nieuwe inzichten voortdurend in beweging zijn, ook omdat kennisdeling over dit interessante thema binnen onze onderwijspraktijk ontzettend belangrijk is. Het tijdschrift Examens biedt de mogelijkheid om een groot aantal lezers te informeren over relevante onderzoeksresultaten en ontwikkelingen in de praktijk. Samen met een groot aantal redactieleden, die met hun expertise en enthousiaste bijdragen de gehele onderwijskolom vertegenwoordigen, wordt steeds weer een interessant tijdschrift samengesteld. Ook nu hopen we u in deze mooie uitgave te inspireren, informeren, en discussie en kennisdeling tot stand te brengen. In het artikel van Hans Frederik en Barbara van Balen wordt ingegaan op de positie van de examencommissie, waarbij verschillende werkwijzen in het hoger onderwijs belicht worden. Isabel van Wijk, Anton Béguin en Anke Weekers verdiepen zich in de ontwikkeling van profielwerkstukken en de beoordeling ervan in het voortgezet onderwijs. Irene Biemond en Liesbeth Baartman nemen ons mee in het ontwerpproces bij programmatisch toetsen. Ton Lamers beschrijft in ‘Terecht of niet’ een interessante casus over diplomawaardering. En we hebben een aantal bijdragen over eerder verworven competenties. Henk Nelissen en Erik Kaemingk lichten het belang van de kwaliteit van de EVC-assessor toe. Marloes Grootemaat-Langerak volgt met een mooi voorbeeld uit de praktijk. Tot slot is er natuurlijk ruimte voor een mooi interview. In deze uitgave met de directeur van Stichting Examenkamer, Annie Kempers-Warmerdam. Hartelijk dank aan alle auteurs voor hun bijdragen. Ik wens u heel veel leesplezier. Kelly Beekman INHOUD Een kijkje in de wereld van het profielwerkstuk, Isabel van Wijk, Anton Béguin & Anke Weekers De positie van de examencommissie: toetspolitie of critical friend? Hans Frederik & Barbara van Balen De kwaliteit van de EVC-assessor, Henk Nelissen & Erik Kaemingk Interview met Annie Kempers-Warmerdam van de Examenkamer, Harry Molkenboer & Karin J. Gerritsen-van Leeuwenkamp Erkenning voor jouw ontwikkeling en van jouw vakbekwaamheid, Marloes Grootemaat-Langerak Backward design bij programmatisch toetsen, Irene Biemond & Liesbeth Baartman Rubrieken Redactioneel Terecht of niet....? Gastcolumn NVE Gezien en gelezen Literatuur en Agenda
€ 6,95EXAMENS (februari 2021)
Tijd om het stokje over te dragen In 2007 begon ik mijn lidmaatschap bij de redactie van Examens, tijdschrift voor de toetspraktijk en nam ik in 2013 het hoofdredacteurschap over van Henk van Berkel en Annemarie de Knecht-van Eekelen. Wat een interessante artikelen heb ik in die jaren voorbij zien komen. Artikelen gebaseerd op onderzoek en artikelen waarin mooie praktijkverhalen verteld werden. In de redactie bespraken we alle artikelen die ingestuurd werden. Soms was een artikel niet geschikt voor het blad of vergde het teveel aanpassingen om het geschikt te maken, maar over het algemeen konden we veel van de ingezonden artikelen – al dan niet na enige aanpassingen – plaatsen. Met plezier kijk ik terug op alle interviews die we gehouden hebben. Telkens in wisselende samenstellingen gingen twee redactieleden op pad om mensen uit de toets- en examenwereld te interviewen. Nu is het tijd om het hoofdredacteurschap over te dragen. Ik ben heel erg blij dat Kelly Beekman het stokje van mij gaat overnemen. In het redactioneel van het volgende nummer zal zij zich aan u voorstellen. We hebben ook nu weer een heel mooi tijdschrift kunnen samenstellen. In twee artikelen wordt ingegaan op de rol van het portfolio. In het artikel van Karen Kotten-Lips en Tamara van Schilt-Mol wordt het portfolio ingezet om zogenoemde datapunten op te slaan in de context van programmatisch toetsen. In het artikel van Klaas Hoeksema en Erik Kaemingk wordt gekeken naar de voorwaarden waar een portfolio aan moet voldoen om deze in te kunnen zetten als kwalificerend portfolio in de context van leven lang ontwikkelen. Ton Lamers gaat in ‘Terecht of niet’ in op de eigen verantwoordelijkheid van studenten in de procesgang. Annemieke Bosshardt en Bert Wildering geven een inkijkje in de praktijk van Saxion ten tijden van de coronacrisis en laten zien hoe de samenwerking tussen examencommissie en instellingsbestuur vlot kan verlopen. Tot slot ook nog twee bijdragen waarin de centrale examens besproken worden. In het artikel van Twan Huijbers wordt de mogelijkheid om op een hoger niveau examens af te leggen onderzocht en in het interview met examenfunctionarissen kijkt Anton Béquin terug op het turbulente examenjaar 2020. Hartelijk dank aan de auteurs voor de mooie bijdragen. Ik eindig dit redactioneel met een dankwoord aan de (oud-)redactieleden waar ik zoveel jaren mee heb mogen samenwerken: Henk van Berkel, Annemarie de Knecht-van Eekelen, Ed Kremers, Jeanet van de Bunte, Annie Kempers-Warmerdam, Harry Molkenboer, Jackelien ter Burg, Alex van de Kerkhof, Ad de Jongh, Karin Gerritsen-van Leeuwenkamp, Rena Punt, Bernadette Kruijver en Jan Jacobs en aan onze geweldige uitgever Eric Vullers en collega’s van Kloosterhof Neer BV. Allen, ontzettend bedankt voor de samenwerking en zeker ook voor de gezelligheid. Ik wens u veel leesplezier. Desirée Joosten-ten Brinke desiree.joosten-tenbrinke@ou.nl INHOUD Over naar programmatisch toetsen Karen Kotten-Lips en Tamara van Schilt-Mol Flexibele examens bij het vak economie Twan Huijbers De waarde van een portfolio bij een leven lang ontwikkelen Klaas Hoeksema en Erik Kaemingk In gesprek met examenfunctionarissen: Anton Béquin Alex van de Kerkhof en Bernadette Kruijver Uit de praktijk – Borgen in crisistijd Annemieke Bosshardt en Bert Wildering Rubrieken Redactioneel Terecht of niet....? Gastcolumn NVE Gezien en gelezen Literatuur en Agenda
€ 6,95
