Onze vakbladen

Aan het begin van deze eeuw was het Amsterdamse gemeentelijk vervoerbedrijf GVB totaal uitgewoond: veel ziekteverzuim, een uiterst negatieve sfeer, een klantonvriendelijke cultuur, een management zonder enige greep. Pogingen om daar verandering in te brengen werkten niet of soms zelfs averechts. Verwondering daarover was voor organisatieadviseur Joost Kampen in 2005 de aanleiding om in de onderzoeksliteratuur op zoek te gaan naar oplossingen voor hardnekkige organisatieproblemen. Zijn verkenning leidde tot het boek Verwaarloosde organisaties (Kampen & Schuiling, 2005), waarin hij een aanpak beschrijft die zich intussen bewezen heeft.

Inhoud 'Stromingen in TA' (oktober 2019) Classical School – Jacobien Geuze Redecision school – Janet Lee O’Connor Cathexis School – Beatrijs Dijkman Integrative School – Amaia Mauritz Relational School – Mica Douglas Co-creational approach – Keith Tudor   Editorial In onze brainstorm over TA en toekomst kwam het onderwerp voorgeschiedenis op. Als je weet waar je vandaan komt zie je de implicaties voor je theorie en praktijk. Het eren van je verleden geeft vorm en betekenis aan het nu. Daarom hebben we ons afgevraagd: op wiens schouders staan we eigenlijk binnen TA? En welke betekenis heeft dat voor ons nu?    Het ontstaan van scholen en stromingen is een natuurlijk gegeven binnen de wetenschap. De context verandert, waarden en benaderingswijzen veranderen mee. Ook het verdwijnen van een school is een natuurlijk gegeven. De cirkel van sterven en ontstaan is in onze ogen een manifestatie van de levensvatbaarheid van Transactionele Analyse.    Al gauw ontdekten we dat er niet één overzichtswerk van scholen binnen de TA beschikbaar is. We vonden diverse auteurs die een uitwerking van scholen en benaderingswijzen hebben gemaakt. Sinds het ontstaan van de TA is er veel dynamiek en beweging geweest wereldwijd. Het ontstaan van nieuwe ideeën of zienswijzen is een tegenbeweging of doorontwikkeling van wat gevestigd is. We vervolgden onze zoektocht met de vraag “Wat is precies een school en wat betekent het wanneer je uit een bepaalde stroming of school voortkomt?” Barnes (1977) schreef het boek ‘TA after Eric Berne, Teachings and Practices of Three TA schools’. Hij formuleert hierin een reeks criteria voor ‘een school’ en beschrijft een school als breder dan alleen een fysiek opleidingsinstituut:   “Een TA school is een aantal personen onder een gemeenschappelijke persoonlijke invloed, die een gezamenlijk theoretisch standpunt hebben en dezelfde klinische methode hanteren. Een school kan geïdentificeerd worden door zijn unieke leiderschap, canon en groepscultuur.”    Hij werkt dit uit in de volgende kenmerken:  Meerdere personen, leiders en volgers   Gezamenlijke invloed  Gemeenschappelijke theoretische positie Volgen dezelfde methodes, die helder en goed te begrijpen zijn Uniek leiderschap, door een TSTA Een canon, waarbij nieuwe theoretische richtingen in TA en ontwikkeling voorbij TA Een groepscultuur Invloed op TA in bredere zin, dus op andere stromingen of scholen    Behalve Barnes namen we ook Sills (2004), Widdowson (2010), White (2011), Lee (2012), Hay (2016) en Van Beekum (2006) ter hand. Op basis van deze informatie, besloten we uiteindelijk te kiezen voor 6 scholen of benaderingswijzen, als meest herkenbaar in alle publicaties.  Klassieke School  Herbeslissingsschool Cathexis school Integratieve school Relationele school Cocreatieve transactionele analyse   Nu we een idee hadden van de contouren, maakten we een format voor representanten die wilden bijdragen. Elke representant, bij voorkeur geen originele leider, ontving van ons de volgende vragen: Geef een introductie van jezelf; wie ben je en wat doe je met TA? Kun je de kenmerken van je school beschrijven? Beschrijf kort de belangrijkste ontwikkelingen binnen deze school. Waarom is deze school zo belangrijk voor je?  Welke TA-begrippen komen voort uit deze school? Hoe heeft deze school de ontwikkeling van TA beïnvloed? Wat wil je dat TA professionals onthouden van deze school?    Van de Cathexis School en de Klassieke School vonden we geen representanten met tijd om te schrijven. Daarom besloten we onszelf te verdiepen in het gedachtegoed van deze scholen via literatuur en hebben we op basis van die informatie de vragen beantwoord:  Beatrijs Dijkman heeft met toestemming van Graham Barnes een weergave geschreven over de Cathexis School.  Jacobien Geuze heeft op basis van literatuur een weergave geschreven over de Klassieke School.  We wensen je veel inspiratie en vragen; dat geeft levenskracht aan onszelf, ons werk en onze community!      

INHOUD THEMA 'WIL' (september 2019)   WIL Wees vrij! (maar met mate), Gerrit Breeuwsma In gesprek met Philip Zimbardo: Iedereen kan een held zijn, Marnix Reijmerink, Klaartje van Gasteren & Jakob van Wielink Wat wil de coach, Saskia Teppema In gesprek met Arnoud Plantinga: Een kwestie van willen?, Veronica Waleson   IK-ANDER De gevangenis die ‘schaamte’ heet, Michiel Soeters Ik wil niet verslaafd zijn of wil ik het toch wel?, Nina de Ruiter  Er gaat niets verkeerd, Ad Maas Waar een wil is, is een weg. Of niet?   ORGANISATIE In wat je wilt is er altijd een weg, Marijke Lingsma & Francine ten Hoedt Heibel in je hersens, Francine & Richard ten Hoedt De wil om te helpen, Yvonne Burger Over de wil en de weg, Anita Beecheno   MAATSCHAPPIJ Jonge wereldverbeteraars, Erica Kuyters Hannah Arendt: Denken, willen, oordelen en handelen, Sijtze de Roos Pleidooi voor erkenning, Annette Nobuntu Mul Gevaarlijke wildgroei aan coaches?, Ronald Wolbink, Karen Walthuis, Jikke de Ruiter & Sijtze de Roos   VOORWOORD Kan ik niet, is wil ik niet “Kan ik niet, is wil ik niet” was een van de opmerkingen die ik als kind weleens te horen kreeg. Met andere woorden: als je maar hard genoeg je best doet, lukt het wel. Aan deze opvatting ligt een behoorlijke overtuiging ten grondslag. Zijn we vrij om ons leven zelf te bepalen en vorm te geven? Of zijn we door god of het lot voorbestemd? Deze vraag heeft nogal gevolgen voor de coachpraktijk. “Appelleren we in ons werk niet dagelijks aan de wilsvrijheid van de cliënten? Gaan velen van ons niet stilzwijgend uit van het menselijk vermogen om opnieuw te beginnen?”, filosofeert Sijtze de Roos. Hij neemt aan de hand van het gedachtegoed van Hannah Arendt dit vraagstuk over de menselijke vrijheid onder de loep.  De opvattingen over en de ontwikkeling van de vrije wil zijn veranderd in de loop der tijd. Ontwikkelingspsycholoog Gerrit Breeuwsma geeft een psychologische analyse hiervan en hij beschrijft de complexiteit en de invloed van de relatie en de situatie. Dit ervoer Philip Zimbardo aan den lijve, met zijn wereldberoemde Standford Prison Experiment. “Ieder mens loopt de kans om onder de druk van de sociale omstandigheden ’slecht’ gedrag te vertonen. Maar ook ieder mens heeft de kans om een ‘alledaagse held’ te worden en van de wereld een betere plek te maken.”  Een ander inspirerend voorbeeld is Siegfried Aikman, coach van het Japanse herenhockeyteam. Zijn drijfveer om te winnen, leidt hem tot culturele inzichten en een creatieve aanpak. Arnoud Plantinga nuanceert het ‘willen’ enigszins. Hij promoveerde op de betekenis van schaamte in situaties van armoede. Is armoede of rijkdom een kwestie van willen? “Dit is niet helemaal onzin, maar sommige mensen hebben gewoon pech en kunnen in een poverty trap terecht komen.”  We hopen in deze uitgave te laten zien dat de (vrije) wil complex is en vele nuances kent. Toch concludeert Breeuwsma dat het een sociale functie heeft om in de vrije wil te geloven. Mensen die niet of minder in de vrije wil geloven, zijn sneller geneigd om zich te misdragen.  Dan hebben mijn ouders het toch goed gedaan.   Dit en nog veel meer in deze uitgave. Veel inspiratie en leesplezier!

Wie na een aanloop net niet ver genoeg springt om over een sloot te komen, heeft een nat pak. Wie tijdens een tenniswedstrijd een harde service speelt maar ‘net het net’ raakt kan daarom maar ‘net’ een wedstijd verliezen. Wie met zijn auto te dicht op zijn voorganger rijdt, veroorzaakt een aanrijding als zijn voorganger onverwacht hard remt. Wie voor een examen net niet genoeg punten behaalt, is gezakt. Allemaal zeer frustrerend voor wie het overkomt maar net niet is nog steeds ‘niet’ zoals ‘bijna wel’ ook nog steeds ‘niet’ is. In deze bijdrage wordt een zaak besproken waarin een examenkandidaat van een vmbo-opleiding maar net gezakt is omdat hij 0,017 punt tekort komt voor zijn wiskunde-examen (ECLI:NL:RBMNE:2018:4116).